بسترسازی واشنگتن برای امضای توافق صلح با طالبان

ایالات متحده امریکا توافق‌نامۀ صلح با طالبان را طی چند روز دیگر به امضا می‌رساند. دو طرف در دور تازۀ گفت‌وگوها، روی کاهش خشونت و تشریفات مراسم و امضای موافقت‌نامه کار کرده‌اند.

ایالات متحده امریکا، نخست بحث آتش‌بس را با طالبان در میان گذاشته است؛ اما گروه طالبان هرگونه آتش‌بس را رد کرده‌اند. نمایندگان امریکا در کابل به رهبران سیاسی و مقامات دولتی گفته بودند که در دوحه روی کاهش خشونت کار خواهند کرد.

منابع آگاه در دوحه می‌گویند که دو طرف به توافقاتی دربارۀ کاهش خشونت‌ها به توافق رسیده‌اند. قوای امریکا از چهار روز بدین‌سو عملیات نظامی بر مراکز و پایگاه‌های طالبان را متوقف ساخته است. قوای ائتلاف به رهبری امریکا در افغانستان به طور میانگین هفتۀ ۱۰۰ ضربۀ هوایی را اهداف طالبان و دیگر گروه‌های جنگجو وارد می‌کنند. این حملات که با استفاده از آخرین فن‌آوری نظامی انجام می‌شود، ضربۀ سختی به طالبان وارد کرده است.

قرار بود دور جدید مذاکرات برای دو روز ادامه داشته باشد، اما هیأت امریکایی با مذاکره‌کنندگان طالبان از چهار روز بدین سو در حال گفت‌وگو هستند. آخرین جزییات می‌رساند که دو طرف دربارۀ برخی مسایل کلیدی به تفاهم نرسیده‌اند. مشخص نیست که چه مواردی باردیگر مذاکرات را به درازا کشیده است.

بحث آتش بس در مذاکرات صلح، از پیش‌شرط‌های کابل است. دولت افغانستان اصرار دارد که طالبان قبل از امضای موافقت‌نامۀ صلح به آتش بس تن دهند. اما طالبان آتش‌بس با دولت افغانستان را به عنوان آخرین بند در مذاکرات صلح قرار داده‌اند.

دولت دونالد ترامپ در مسیر امضای توافقت‌نامۀ صلح با طالبان، با چالش‌های بزرگی روبرو بوده است. نخست اینکه واشنگتن چگونه ناکامی و شکست‌ نظامی و دیپلوماتیک‌اش را در افکار عمومی توجیه کند؟ امریکا ۱۸ سال در افغانستان جنگیده و بیشترین از دو تریلیون دالر را به مصرف رسانده است. دست‌کم از ۱۵۷ هزارتن به شمول ۲۴۰۰ سرباز امریکایی در نبردهای هژده ساله جان باخته‌اند.

ترامپ زیر فشار افکار عمومی و استدال و ایستادگی دیپلومات‌های پیشین و نمایندگان کانگرس امریکا توافق صلح با طالبان را لغو کرد. اکنون دولت امریکا تلاش‌ها برای توجیه امضای موافقت‌نامۀ صلح را آغاز کرده است.

از دو روز بدین‌سو رسانه‌های امریکایی به ویژه واشنگتن پست، نیویارک تایمز و فاکس نیوز مقالات و گزارش‌هایی را به نقل از منابع و نهادهای دولتی به نشر رسانده‌اند که به وضوح از شکست امریکا در افغانستان سخن می‌زند و تلویحاً ادامۀ نبرد و حضور در طولانی‌ترین جنگ امریکا را بی‌فایده می‌پندارد.

این مقاله‌ها تلفات گستردۀ طرف‌ها، ناکامی در حکومت داری، گسترش قلمرو طالبان، مواد مخدر، فساد، دولت نابسامان و فرومانده و پیچیده‌شدن بیشتر نبردها را نشانۀ ناکامی امریکا در مبارزه با تروریزم در افغانستان می‌پندارد. در واقع، این اطلاعاتی‌که به بیرون داده شده مقدمه‌سازی برای خروج از افغانستان و امضای توافق‌نامۀ صلح با طالبان است.

ایالات متحده به این نتیجه رسیده است که امکان پیروزی در جنگ پیچیدۀ افغانستان وجود ندارد. از همین رو در پی توافق با طالبان افتیده است، توافقی‌که به پیروزی طالبان در جنگ ۱۸ ساله و برگشت دوبارۀ آنان به قدرت خواهد انجامید.

طالبان با آنکه پذیرفته‌اند، از میزان خشونت‌ها بکاهند، اما توافق آنان با نمایندگان امریکا در دوحه شامل حال دولت و قوای مسلح افغانستان نخواهد شد. حملات طالبان برمواضع نیروهای امنیتی افغان در شمال، جنوب، شرق و غرب ادامه دارد. عملیات نیروهای امنیتی افغان نیز در مناطق مختلف ادامه دارد. تازه‌ترین آمارها از کاهش تلفات طالبان و افزایش تلفات قوای مسلح افغانستان خبر می‌دهد.

طالبان بحث آتش‌بس با نیروهای امنیتی افغان را به مذاکرات بین‌الافغانی موکول کرده‌اند. مذاکرات بین‌الافغانی بلافاصله پس از امضای توافق صلح میان امریکا و طالبان آغاز خواهد شد. اما مشخص نیست که این مذاکرات به چه نتیجه‌ای خواهد انجامید. توافق امریکا با طالبان به مراتب نسبت به توافق میان افغان‌ها ساده است.

نه طالبان حاضر هستند که به عنوان گروه دوم و یا سوم وارد نظام سیاسی شوند و نه رهبران احزاب سیاسی و حکومت کنونی می‌پذیرند که طالبان زعامت سیاسی کشور را به دست گیرند. تمام طرف‌ها تلاش خواهند کرد که بیشترین سهم را از حکومت پساصلح به دست آورند. مشخص است که طالبان در چنین حکومتی سهم برجسته و اثرگذاری خواهند داشت. آن‌ها در فضایی وارد نظام خواهند شد که نیروهای مسلح خود را حفظ کرده‌اند و ادعای پیروزی در نبرد بزرگ و طولانی هژده ساله را یدک می‌کشند.

بنابراین، بخش اصلی کار «گفت‌وگوهای بین‌الافغانی» است که برخی از کشورهای منطقه به‌خصوص ازبکستان، چین و قطر و آلمان و ناروی برای میزبانی آن ابراز آماده‌گی کرده‌اند. اما جانب افغانستان تاهنوز هیأت مذاکره‌کننده را مشخص نساخته است. اگر امریکا پس از توافق صلح با طالبان، پا پس بکشد و افغان‌ها را به حال خود رها کند، احتمال تکرار نبردهای خونین دهۀ ۹۰ و چه بسا خطرناک‌تر از آن وجود دارد. مذاکرات بین‌الافغانی، آیندۀ افغانستان را مشخص خواهد ساخت. توافق امریکا و طالبان به تنهایی، پایان جنگ در افغانستان را تضمین نخواهد کرد.

نویسنده: آنیتا احمدی