تلاش اندونیزیا برای آمدن صلح به افغانستان
صلح واژه‌ای که این روزها در افغانستان بازارش گرم است. بعد از گذشت ۴۰ سال جنگ و خون‌ریزی، اکنون به باور برخی زمان آمدن صلح در افغانستان فرا رسیده است. از خواست و اراده قوی هر شهروند افغانستان گرفته تا تلاش‌های جامعه جهانی به ویژه ایالات متحده امریکا در پروسه صلح، همه درگیر پروسه ختم جنگ و تأمین صلح‌اند. اما این‌که چه زمانی و با چه شرایطی طالبان صلح با حکومت افغانستان را می‌پذیرند، معلوم نیست. با آن هم، خیلی از کشورها در صدد سهم‌گیری و امتیازطلبی (به شکل نوین) از روند صلح افغانستان هستند.
از آن‌جایی که جنگ در افغانستان دامنه‌ی طولانی دارد و ختم آن برای هر افغان و حتا در سطح بین‌المللی قابل اهمیت است، بنابراین تلاش ایالات متحده آمریکا و هم‌پیمانانش از یک‌سو و میزبانی نشست‌های صلح در کشورهای مختلف از سوی دیگر بیان‌گر اهمیت این موضوع در سطح جهان را به نمایش می‌گذارد. با این‌همه، در کنار تمام کشورهای دخیل در روند صلح افغانستان، اندونیزیا نیز علاقه وافری برای همکاری و حل منازعه در افغانستان نشان داده است. در مقاله زیر می‌پردازیم به نقش اندونیزیا در روند صلح افغانستان و این‌که تلاش‌های این کشور چقدر می‌تواند برای صلح افغانستان مفید تمام شود.
جمهوری اندونیزیا با داشتن قریب به ۲۷۰ میلیون نفوس (بزرگ‌ترین کشور اسلامی دنیا) در جنوب‌شرق آسیا و اوقیانوسیه موقعیت دارد. اندونیزیا هرچند پرنفوس‌ترین کشور مسلمان‌نشین دنیا است، اما نوعیت نظام آن سکولار-دموکراسی بوده و پیرو اسلام میانه‌رو می‌باشد. این کشور در قسمت مبارزه با افراطگرایی، فساد و تعادل عدالت اجتماعی یکی از کشورهای موفق دنیا است. همچنان، در سیاست و اقتصاد نیز پیش‌رفت چشم‌گیری داشته است. اندونیزیا به خاطر گذشته درخشان در حل منازعه کشورهای کمبودیا، روهینگا، تایلند، آچی، میانمار، فلیپین و جنگ‌های داخلی خودش، در فهرست شورای امنیت ملی سازمان ملل متحد از جمله کشورهای قابل اعتماد در بخش حل منازعه و میانجیگری در روند صلح شناخته می‌شود.
روابط افغانستان و اندونیزیا از چه قرار است؟
افغانستان از جمله نخستین کشورهایی بود که استقلال اندونیزیا را به رسمیت شناخت و نماینده‌گی سیاسی خود را در سال ۱۹۵۴ در جاکارتا پایتخت آن کشور باز کرد. از آن زمان روابط این دو کشور به شکل عادی ادامه داشت تا این‌که در سال ۱۹۶۱ رییس جمهور آن وقت اندونیزیا (احمد سوکارنو) از کابل دیدن نمود و محمد‌ظاهر شاه، پادشاه افغانستان نیز به گرمی از وی پذیرایی کرد. در کل، روابط این دو کشور از اوایل بر مبنای مشابهت‌های اسلامی، فرهنگی و اجتماعی استوار بوده است.
هرچند از سال ۱۹۶۱ تا ۲۰۱۴ میلادی روابط عادی میان این دو کشور وجود داشت، اما با شکل‌گیری حکومت وحدت ملی در سال ۲۰۱۴ میلادی این روابط مستحکم‌تر شد. رییس جمهور غنی به دعوت رسمی رییس جمهور اندونیزیا در سال ۲۰۱۷ میلادی عازم آن کشور شد و در همان سفر رییس جمهور اندونیزیا علاقه‌مندی خود را در بخش حل منازعه و صلح افغانستان در کنار دیگر تعهدات کشورش در قبال افغانستان اعلام کرد. علاقه‌مندی اندونیزیا به روند صلح افغانستان سبب شد که رییس جمهور این کشور در سال ۲۰۱۸ میلادی وارد کابل شود. در کم‌تر از شصت سال گذشته این نخستین سفر یک رییس جمهور اندونیزیا به افغانستان بود. پیش از این احمد سوکارنو، رییس جمهور پیشین آن کشور، در سال ۱۹۶۱ میلادی به افغانستان آمده بود. هرچند شمار زیادی از اعضای کابینه و مقام‌های بلند‌رتبه اندونیزیا خواهان لغو سفر رییس جمهور اندونیزیا به خاطر تهدیدات بلند امنیتی در کابل شده بودند، اما جوکو ویدودو وارد کابل شد و با اشرف غنی دیدار کرد. او در سخنرانی‌اش به وضاحت بیان کرد که جنگ افغانستان باید پایان یابد و اندونیزیا مصمم است تا از تجارب خود برای پایان دادن به این جنگ طولانی استفاده کند.
این سفر رییس جمهور اندونیزیا به افغانستان در سال ۲۰۱۸ صفحه تازه در روابط دو کشور گشود. اندونیزیا برای نخستین‌بار نشست علمای اندونیزیا، افغانستان و پاکستان را در شهر بوگور میزبانی کرد. در این نشست علمای هر سه کشور جنگ افغانستان را خلاف تمام اصول و احکام اسلامی دانستند و از طالبان خواستند تا با حکومت افغانستان گفت‌وگوهای رودررو را آغاز کند؛ موضوعی که تا هنوز تحقق نیافته است. ابعاد مهم تلاش‌های اندونیزیا در روند صلح افغانستان قرار زیر است:
بُعد اسلامی
اندونیزیا به عنوان بزرگ‌ترین کشور اسلامی دنیا و همچنان پیرو اسلام میانه‌رو، مورد اعتماد خیلی از کشورها است. تا حد زیادی حکومت این کشور توانسته جلو افراطگرایی دینی را بگیرد. در حال حاضر، «دیپلماسی اسلامی» یکی از سیاست‌های بزرگ داخلی و خارجی مورد اهمیت اندونیزیا به شمار می‌رود.
اندونیزیا تلاش دارد تا این دیپلماسی را به رُخ جهانیان بکشاند و اکنون بهترین گزینه افغانستان است. از آن‌جایی که روند صلح در افغانستان در سطح بین‌المللی جریان دارد و یکی از دلایل جنگ کنونی افغانستان تفسیر چندگونه از مسایل اسلامی گفته می‌شود، اندونیزیا این را بهترین فرصت فرض کرده و می‌خواهد از این طریق یک بار دیگر دیپلماسی اسلامی خود را تحت نام میانجیگری و حل منازعه به نمایش بگذارد. به نظر می‌رسد که حکومت افغانستان نیز اندونیزیا را به عنوان بزرگ‌ترین همکار مسلمان قبول دارد، چون روابط سیاسی و اقتصادی هر دو کشور در حال حاضر به عالی‌ترین شکل ممکن آن قرار دارد. از سویی هم، رییس جمهور افغانستان می‌داند که در کنار ایالات متحده امریکا که بزرگ‌ترین همکار سیاسی و اقتصادی افغانستان است، اندونیزیا نیز می‌تواند همکار مطمین و بدون درد سر در بُعد اسلامی باشد.
بعد اقتصادی و سیاسی
اندونیزیا ششمین قدرت اقتصادی دنیا است. در سال‌های اخیر در بعد سیاسی نیز پیش‌رفت‌های چشم‌گیری در سطح بین‌المللی داشته است. بدون شک که بعد اقتصادی این کشور بیش‌تر از بعد سیاسی آن می‌تواند در روند صلح افغانستان مفید تمام شود. بلند رفتن سطح همکاری‌های اقتصادی دو کشور و همچنان برگزاری چندین نشست در مورد صلح و آموزش کارمندان دولتی افغانستان به میزبانی اندونیزیا، خود بیان‌گر نقش پررنگ اقتصادی این کشور است. اندونیزیا همچنان وعده داده است که حتا بعد از موفق شدن روند صلح در افغانستان، حاضر است به همکاری‌های بلند‌مدت اقتصادی خود در قسمت بلند بردن سطح ظرفیت کارمندان ادارات دولتی، ایجاد روابط بهتر اقتصادی در بخش صنعت، اهدای بورسیه‌های بیش‌تر به دانش‌جویان افغان و تأمین عدالت اجتماعی ادامه بدهد. روی همین موضوع، حکومت افغانستان نیز می‌خواهد نقش اندونیزیا در روند صلح افغانستان پررنگ باشد، حتا اگر بعد اجرایی نداشته باشد؛ چون مقام‌های افغانستان به همکاری‌های اقتصادی اندونیزیا حتا بعد از پروسه صلح بیش‌تر چشم دوخته‌اند.
نتیجه‌گیری
اندونیزیا حتا اگر در بعد اجرایی و سیاسی روند صلح افغانستان نقش پررنگی نداشته باشد، اما در بعد اسلامی و اقتصادی بدون شک که نقش و تلاش‌هایش قابل اهمیت است. حکومت افغانستان نیازمند همکاری کشوری است که در بخش کاهش افراطگرایی و تأمین عدالت اجتماعی در حال حاضر و حتا بعد از روند صلح نیز همکار بلند‌مدت افغانستان باشد. بدون شک اندونیزیا به عنوان بزرگ‌ترین کشور اسلامی دنیا، می‌تواند در این قسمت همکار قابل اعتماد افغانستان پنداشته شود. همچنان، علمای اندونیزیا می‌توانند نقش مؤثری برای کم‌رنگ کردن دلایل مذهبی و دینی طالبان برای ادامه جنگ در افغانستان داشته باشند که این موضوع خوش‌بختانه تا اندازه‌ای محسوس بوده است. در پایان باید گفت که در حال حاضر اندونیزیا مانند یک فرصت نایاب در خدمت حکومت افغانستان است و بهتر است تا از این شانس به نحو احسن آن در بخش‌های مختلف از جمله روند صلح استفاده شود.
