سفرعمران خان به امریکا و تأثیرآن در روند صلح

افغانستان به عنوان کشوری که در قلب آسیا موقعیت دارد، از نگاه ژئوپولتیک و ژئواکانومیک دارای اهمیت ویژه ی در سطح  منطقه و جهان می باشد؛ زیرا این کشور به حیث چار راه اتصال منطقوی از نقش حایز اهمیتی برخوردار است  بنا براین صلح و جنگ در افغانستان تاثیر به سزایی بر امنیت و نا امنی جهان و منطقه دارد.

همانطور که شاهد هستیم آقای خلیلزاد نماینده ویژه ی ایالات متحده درامور صلح افغانستان بعد از هفت دور مذاکرات صلح با طالبان، به یک همگرایی منطقه‌ی رو آورد و از کشورهای ذی‌دخل در قبال صلح با طالبان خواستار همکاری شد، که در این راستا نشست های چهارجانبه ی امریکا، روسیه، چین و پاکستان شکل گرفت.

بنابراین در شرایط کنونی که موضوع صلح پایدار در افغانستان به گفتمان محوری جهان مبدل گشته و توجه بسیاری از کشورها را به خود مطوف ساخته است، کشورهای دخیل در صلح افغانستان بنا به تضاد و تقابل منافعی که در افغانستان با هم دارند، در صدد اند تا از اصطکاک آن جلوگیری به عمل آید. به گونه ی مثال روسیه که از گذشته های دور تا کنون در موضوعات سیاسی افغانستان اشتراک داشته است، این بار نیز به عنوان  یکی از قدرت های بلوک شرق، تمایل دارد از مجرای سهم گیری در مناسبات صلح افغانستان، اقتدار خود را همچنان حفظ کند، از سوی دیگر اگر روسیه در قبال سرنوشت افغانستان بی پروا باشد، ممکن است نفوذ و گسترش تروریزم بر سیطره و قلمرو هم‌پیمانان اتحاد جماهیر شوروی، این کشور را با تهدید امنیتی بلند مدت مواجه سازد، پس برای رفع تهدید تروریسم جهانی و حفظ امنیت روسیه، این کشور به نوبه‌ی خود در پیشبرد پروسه صلح افغانستان سهم خواهد گرفت.

نقش پاکستان، در جنگ و صلح افغانستان روشن تر از آن است که کسی در مورد آن شک داشته باشد. ایالات متحده و شخص دونالد ترامپ هرگز در قبال حمایت پاکستان از تروریسم غافل نیستند؛ چنانکه ترامپ در یکم جنوری ۲۰۱۸ در تویترش، پاکستان را به تزویر و نیرنگ بازی متهم کرد، او نوشت که «آنان به آن دهشت افکنانی پناهگاه امن داده اند که ما با همکاری هم، آنان را در افغانستان هدف قرار می‌دهیم. دیگر بس است!» کمی بعد تر از آن ریچارد هولسن، فرستادۀ سابق واشنگتن برای افغانستان و پاکستان، در این رابطه می‌گوید که «هدف آوردن فشار بر پاکستان به خاطر حمایتش از شورشیان در داخل افغانستان بود.»

در یک اقدام دیگر در سال ٢٠١٨، زلمی خلیلزاد، دیپلومات سابق امریکایی، که یکی از منتقدین سرسخت پاکستان نیز میباشد، به حیث فرستاده خاص ایالات متحده در امور صلح افغانستان، تعیین شد. به نظر می رسد که  تقرر خلیلزاد ادامۀ فشارهای واشنگتن بر اسلام آباد باشد. اما پاکستان همواره با پر رویی و دیده درایی این حقیقت مورد قبول بین المللی در مورد پناه دادن مخالفین مسلح افغانستان را انکار نموده و برعکس، افغانستان را متهم به عمل مشابه نموده است.

در چنین فضای که از یک سو روابط اسلام آباد و واشنگتن بخاطر سیاست‌های دو وجهی پاکستان در قبال تروریسم پر تنش شده است و از دیگر سو پاکستان خود ارزیابی می کند که با گوشه گیری در قبال مسئله صلح افغانستان، میدان را برای تاخت و تاز رقبای سیاسی و اقتصادی خود همانند هند در افغانستان باز می‌گذارد.

پس با در نظر داشت همه‌ی عوامل و  فشار های همه جانبه روی پاکستان، به نظر می‌رسد انگیزه‌ی حمایت از صلح افغانسان در نهاد مقامات پاکستان به وجود آمده باشد و در همین راستا سفر عمران خان صدر اعظم پاکستان به امریکا برای تحقق صلح و ثبات افغانستان مثبت تلقی می‌شود. همچنان پاکستان واقف است که افغانستان با ثبات در امنیت و ثبات پاکستان تأثیر گزار است.

باتوجه به نقش محوری پاکستان در قبال صلح افغانستان، دیدار مقامات امریکا و پاکستان می‌تواند زمینه ساز تغییر و اصلاح سیاست خارجی پاکستان در قبال افغانستان، به ویژه در امر مبارزه با تروریسم و افراط گرایی شود.

سیاست خارجی امریکا در مورد افغانستان، اگر به هدف ختم جنگ و تأمین یک صلح پایدار، عادلانه با حفظ منافع ملی و آسودگی مردم افغانستان باشد و در حصول آن امریکا ارادۀ قاطع و جدی سیاسی داشته باشد، شرائط کنونی پاکستان این زمینه را برای امریکا مساعد ساخته که هم روابط خود را با پاکستان بهبود بخشد و هم افغانستان را از این مصیبت جانکاه هفده سال جنگ تحمیلی برهاند. و این امر زمانی تحقق می‌یابد که پاکستان تحت فشارهای گوناگون اقتصادی و یا نظامی، وادار گردد که سیاست ترور و وحشت خود را در قبال افغانستان مورد بازنگری قرار دهد؛ البته این یک فرصت مناسبی برای امریکا است که بالای پاکستان اعمال نفوذ نموده آن را به یک شریک صادق و وفادار استراتژیک خود تبدیل نماید که این وضع برای تأمین امن و ثبات در افغانستان مؤثر واقع می‌شود.

در گذشته نیز مقامات دو کشور افغانستان و پاکستان گفتگوهای درباره گسترش روابط دو جانبه و تضعیف تروریزم داشته اند اما هیچ یک نتایج مثمر و قابل قبولی در پی نداشته است؛ اما حالا که اجماع جهانی در قبال صلح به وجود آمده است، پاکستان ناگذیر است تا از موضع انفعالی اش در تأمین ثبات افغانستان تغییر رویه دهد و نقش خود را به عنوان یک بازیگر تعیین کننده در نزد جهانیان برجسته سازد؛ لذا کشور پاکستان در وضعیت موجود هیچ راهی جز همکاری صادقانه با افغانستان ندارد.

شریفه جمال/ رشد