صلح؛ بدون مشارکت ملی امکان پذیر نیست

هر چند به مذاکرات صلح گامی نزدیک‌تر می‌شویم حساسیت‌ها و واکنش‌ها در قبال آن بیشتر می‌شود. اساس مشکل از اینجا نشأت می‌گیرد که پروسه صلح به دور از انظار عمومی و پشت درب‌های بسته جریان دارد. صلح افغانستان یک امر ملی و دارای ابعاد گسترده است، اساس آن به افغان‌ها مرتبط است و فرعیات آن به کشورهای منطقه و جهان ربط می‌گیرد.

درست است که نیروهای بین المللی به رهبری ایالات متحده همکاری امنیتی با مردم افغانستان دارند؛ در کنار سائر عوامل و موارد اما دو موردی که ارتباط مسئله جنگ و صلح را به مردم افغانستان برجسته می‌سازد نباید از یاد برد، اول اینکه، بیشترین نیروهای طالبان افغان هستند و سائر گروه‌های تروریستی با محوریت این گروه از کشورهای منطقه و جهان در افغانستان بستر نا امنی را فراهم می‌سازند و متضررین آن نیز مردم افغانستان می‌باشند.

دوم اینکه جنگ رو در رو هم اکنون میان نیروهای افغان و طالبان جریان دارد، نیروهای بین المللی در جبهه حضور ندارند و صرفا همکاری مشورتی با قوای مسلح افغانستان دارند.

بنا بر هر دو عوامل فوق الذکر، بر می‌تابد که مردم افغانستان در جریان ریز موارد گفتگوهای صلح طالبان و ایالات متحده قرار گیرند، ایالات متحده اگر مسئله خود شان را با گروه طالبان در حال مذاکره هستند تا از این مجرا تضمین منافع این کشور در جهان مسجل گردد امر نیک و مبارک است که مردم افغانستان نیز خواهان ثبات پایدار منطقه و جهان می‌باشند؛ اما اگر مذاکرات بر سر مسائل داخلی افغانستان جریان داشته باشد و مواردی همچون حکومت موقت با ساختار و تشکیلات آن را به مذاکره گرفته باشند، با واکنش تند و غیر قابل پیش بینی از سوی مردم افغانستان مواجه خواهند شد، همه میدانیم که دولت یک موجود پویا و زنده است که همانند سائر موجودات، به مرور زمان دچار تغییر و تحول است، نسل نو افغانستان برایند این پویایی و تحول است که حق دارند تا در عصر جدید در تحول بنیادین حکومت داری و آینده نظام سیاسی نقش مثمر داشته باشند.

نسل قبلی که اکنون در مرحله کهولت و پیری به سر میبرند، دوران پر فراز و نشیب زندگی سیاسی شان را سپری کردند و اکنون نوبت به جوانان این سرزمین است که باید در جریان ریز موارد پروسه صلح و آینده سیاسی قرار داشته باشند. به حاشیه راندن افغان‌ها از تحولات آینده امری خطیر و غیر قابل توجیه است، زیرا مردم افغانستان همیشه در جریان تحولات داخلی و منطقه‌ی نقش فعال داشتند.

کشور ما به لحاظ انحصار در منگنه‌ی ژئوپولیتیک از جهت‌های گوناگون در تغییر و تحول منطقه نقش مهم و سازنده دارد، امنیت و ثبات افغانستان رابطه نزدیک و تنگاتنگ با امنیت و ثبات منطقه‌ی دارد.

اکنون که نیروهای بین المللی در همکاری با قوای امنیتی افغان در برابر خطرناک ترین تروریزم جهانی می‌جنگند در واقع بنا بر یکسری اهداف و منافع مشترک است که متفقا خواهان نابودی تروریزم هستند؛ لذا همانطوری که در مسائل جنگ و درگیری با این گروه سهم مشترک داریم در مسائل صلح نیز باید چنین باشد؛ البته در جنگ با تروریزم، افغان‌ها سهم برجسته نسبت به نیروهای بین المللی دارند، نیروهای امنیتی افغان از آوان تشکیل حکومت وحدت ملی مسئولیت رهبری جنگ مستقیم را از نیروهای بین المللی به عهده گرفتند که از آن زمان تا کنون با رشادت و دلاوری خستگی ناپذیر موفق بوده اند این هیولای قرن را مهار نموده و در لانه‌های شان نگهدارند.

با این محاسبه وقتی که جنگ در جغرافیای افغانستان جریان دارد و بیشترین سهم در برابر تروریزم را افغان‌ها به عهده دارند، بر می‌تابد که در گقتگوهای صلح نیز افغان‌ها با طالبان رو در رو قرار داشته باشند، اگر صلح واقعی است و ترفندی در میان نیست چه باک است که جزئیات آن همگانی شود و موارد غیر قابل مذاکره همانند جمهوریت و دستاوردهای هجده ساله پیشاپیش به عنوان خط سرخ اعلان شود.

نسل نو افغانستان اعم از بانوان و آقایان، دیدگاه نوین و راهکار قابل اجرا در قبال جنگ و صلح دارند، بهتر است که از دیدگاه آنان به عنوان نیروی تأثیر گذار در مباحث صلح و آینده افغانستان استفاده لازم صورت گیرد.

مردم افغانستان از تمام تلاش‌های ایالات متحده در قبال صلح قدردانی می‌کند؛ اما در برابر بعضی رفتارهای عجولانه سفیران صلح این کشور سئوالات جدی مطرح می‌گردد که تا هنوز حل نشده باقی مانده است هر باری که نمایندگان صلح ایالات متحده و طالبان مردم افغانستان را در قبال ایجاد دولت موقت محک زده است با واکنش جدی و غیر قابل مهار از سوی مردم افغانستان مواجه گردیده است، به یاد داریم که ششمین دور مذاکرات جانبین به مدت هفده روز طول کشید و به صورت تلویحی تشکیل حکومت موقت را به گوش مردم رساندند؛ اما واکنش‌های مردم افغانستان جدی بود و به هیچ وجه این فرایند عقب گرایی نتوانستند بپذیرند و بعد از مدت چند ماه، یکبار دیگر نیز این خبر را از ظریق الجزیره به گوش مردم رسانیدند که واکنش‌ها تند تر از قبل بود؛ لذا قابل یاد آوری است که دهها مورد دیگر در مورد حکومت موقت و معامله جمهوریت با مردم مطرح گردد واکنش‌ها همین خواهد بود و تغییری در این قبال محسوس نیست؛ بنا بر این بهتر است که ایالات متحده به عنوان یکی از ابرقدرت ترین کشورهای دنیا بیشتر از این به یک گروه تروریستی موقعیت ندهد تا دستاوردهای مشترک افغان‌ها و جامعه جهانی به کام دشمن مشترک ریخته شود، به باور این قلم، مسئله تضمین خواهی ایالات متحده از طالبان در قبال قطع روابط با القاعده و سائر جریان‌های تروریستی خنده آور و دور از خرد سیاسی است؛ زیرا این گروه با دیگر گروه‌های همفکر اش پیوند عمیق ایدئولوژیک دارند، در قاموس آنان، جهاد به عنوان یک ارزش ماورائی است که هر عضو فعال تند روان اسلام گرا باید آن را سرلوحه عملکرد شان قرار دهند، آمریکا و جامعه جهانی از منظر الفبای ایدئولوژیک آنان « کافر» هستند و جهاد در برابر کفر فرض است؛ لذا امر بعید و دور از انتظار است که طالبان صف جهادیست‌ها را کنار گذاشته و در همفکری با ایالات متحده صف جدید سیاسی ایجاد کند، همین دو هفته قبل رهبری این گروه در پیام عیدی اش آمریکا را « اشغال‌گر و کافر » خطاب نمود، با اینکه هر دو جانب تقریبا هر دو هفته یکبار به میز مذاکره قرار دارند؛ اما ادبیات نفرت و خشونت آمیز این گروه در برابر آمریکا و متحدان اش هیچگونه انعطاف پذیری نداشته است، بر علاوه، جنگ‌های پارتیزانی آنان در این اواخر به جنگ جبهه‌ی مبدل گردیده است؛ لذا چنین انعطاف پذیری در برابر دشمنی که هجده سال با آن درجنگ مشترک هستیم به دور از خرد سیاسی است و دست پاچگی حکومت آقای ترامپ را در معادلات جنگ و صلح برجسته می‌سازد.

بنا بر این اگر صلح آمدنی است و قرار است این پروسه رنگ و بوی واقعی به خود گیرد لازمه اساسی آن، توافق مردم افغانستان است، افغان‌ها به جز الحاق طالبان به نظام جمهوریت هیچ مورد دیگری را نمی‌پذیرند، آن هم با شرط و شرائطی که نخست آتش بس و سپس خلع سلاح طالبان باید اجرا گردد، تحقق این دو گزینه تا حدودی می‌تواند باور مردم را نسبت به صلح و آینده‌ی دور از جنگ به خود معطوف بدارد. نسل جدید افغانستان با میزان تحصیلات بالا، هیچگاه تحمل حاکمیت قرون وسطایی این گروه را ندارند و با هر ابزار و حربه‌ی که ممکن باشد در برابر خودکامگی‌های آنان خواهد رزمید.

عبدالباری خلیلی/ رشد