صلح افغانستان و اقدام مجدد خلیلزاد

خبر گزاری رشد، کابل: همزمان با از سرگیری مذاکرات صلح بین الافغانی زلمی خلیلزاد بار دیگر راهی منطقه شده است تا به روند مذاکرات صلح بین طالبان و دولت شتاب بیشتر بدهد، در برهه‌ی حساس زمانی که با آغاز پروسه صلح، اعضای رهبری شورای عالی مصالحه ملی نیز در نشستی حضور فعال شان مبتنی بر تصمیم گیری در فرایند صلح را رسما آغاز نمودند و هیأت‌های مذاکره کننده دولت و طالبان نیز روی اصول توافق نموده اند، در چنین شرایطی کمک و همیاری جامعه جهانی که در رأس آن آمریکا قرار دارد در سرنوشت صلح و نتایج بر آمده از آن تأثیرات غیر قابل انکار در قبال خواهد داشت، با این حال از سرگیری فعالیت‌های خلیلزاد در شرایطی انجام می‌شود که کابل برای تغییر رویکرد آمریکا در روند صلح لحظه‌شماری می‌کن، این در حالیست که طرف‌های جنگ، بعد از گذشت سه ماه مذاکره در مورد اصول و دستورالعمل مذاکرات، به توافق رسیده اند.

اکنون، موضوع‌های پیچیده‌تر، محور ادامه گفت‌وگوها خواهد بود، آقای خلیلزاد بعد از شکست دونالد ترامپ و پیروزی جو بایدن، به منطقه بازگشته است، قبل از این صلح با طالبان را به گونه‌ی مدیریت نمود که برجسته سازی طالبان به عنوان آدرس مشروع را در اصول رفتاری اش مد نظر قرار داده بود، اما اکنون افغان‌ها صدای واحد و متحد را ایجاد کرده اند که طبعا جریان پروسه صلح تعارضات و رویارویی جدیدی را شاهد خواهد بود، با این حال او در رشته توییتی بر جلب حمایت بیشتر بین‌المللی از روند صلح، تاکید کرد: ‌«دوباره در راه منطقه هستم. نخست برای صحبت در مورد پشتیبانی ترکیه از مذاکرات صلح افغانستان، در آنکارا توقف می‌کنم. از آنجا به دوحه می‌روم تا بدانم چگونه می‌توانیم به طرفین کمک کنیم تا بر مبنای موفقیت اخیر، در زمینه توافق روی دستورالعمل مذاکرات، بر سر نقشه‌راه سیاسی و آتش‌بس دایمی و همه‌جانبه، پیشرفت سریع داشته باشیم».

آنچه که از میزان نارضایتی‌های دولتمردان افغان در جریان مذاکرات صلح برجسته بود، نگرانی آنان از تصامیم غیابی و محور سازی طالبان بود، اکنون که موازنه در حال تغییر است، کابل نفس‌های راحت تری از کاستی فشارهای آن زمان می‌کشد، دولت دونالد ترامپ، که رهبری روند صلح را به خلیلزاد واگذار کرده ‌بود، دولت افغانستان را تحت فشار فزاینده قرار داده بود تا به هر نحوی که ممکن است، با طالبان صلح کند. برای رسیدن به این هدف، کمترین مشورت با کابل صورت گرفته ‌است، اما این واقعیت که دولت افغانستان تنها مرجع مشروع و قانونی است که هرگونه اسناد و توافقات را باید به امضا رسانیده و به آن مشروعیت حقوقی بدهد در پندارهای خلیلزاد به فراموشی سپرده شده بود، حکومت ترامپ با توجه به اینکه تصامیم احساساتی و اشتباهات محاسباتی اش در روند صلح افغانستان او را به یک چهره‌ی خسته کن و غیر قابل تعامل معرفی نموده بود، جریان این پروسه را آنگونه که خواست جمعی در آن مهم باشد رعایت نمی‌کرد، با این حال در حکومت بایدن که قرار است چندی بعد به کارش آغاز نماید، روند صلح به گونه‌ی صورت خواهد پذیرفت که حد اقل احساسات و دیدگاههای فردی در آن جایگاه نداشته باشد و با در نظرداشت واقعیت‌ها و جایگاه حقوقی دولت – ملت این روند در هماهنگی با نیروهای سیاسی افغان به پیش برده خواهد شد.

هرچند ۴۵ روز دیگر، به انتقال قدرت در آمریکا باقی مانده است و آقای خلیلزاد به نمایندگی از ترامپ به مذاکرات برمی‌گردد، اما بعید است که او فردای روز تحلیف در واشنگتن، از وظیفه اش برکنار شود. به‌نظر می‌رسد خلیلزاد، برای پیشبرد مذاکرات دست‌کم در دوره انتقال، تا حد زیادی از حمایت فراجناحی برخوردار است. شاید بعد از انتقال قدرت، گزینه مناسبی برای جایگزینی او پیدا شود، ادامه مذاکرات صلح در دوحه، به رغم اختلاف‌های فراوان در سه ماه گذشته و رسیدن به توافق درباره چارچوب مذاکرات، بسیاری را به موفقیت در روند صلح افغانستان امیدوار کرده ‌است، هم طالبان و هم نمایندگان جمهوریت می‌دانند که جو بایدن هیچ میلی به حفظ هزاران سربازش در افغانستان ندارد. او نیز به نحوی می‌خواهد، طولانی‌ترین جنگ تاریخ آمریکا، به نقطه پایان برسد، به نظر می‌رسد دولت ترامپ، تا آخرین لحظه تلاش خواهد کرد تا بزرگ‎‌ترین مانع را از سر راه تحقق صلح بردارد، با این حال آقای بایدن محاسبات قبلی اش در مورد افغانستان را که گفته بود هرگونه تعامل با طالبان با جلب حمایت و رضایت دولت و مردم افغانستان روی دست گرفته شود در جریان این پروسه از نظر دور نخواهد داشت، گذشته‌ی سیاسی وی نیز او را یک شخصیت تعامل‌گرا و واقع بین در مسائل سیاسی معرفی نموده است، لذا خلیلزاد اگر بماند و یا برود، رویکرد قبلی را که در فرایند صلح به کار میبرد تا حد زیادی اصلاح نموده و متناسب با شیوه‌ی بایدن روی دست خواهد گرفت، او از شدت حمایت‌های دولت آقای ترامپ در حکومت بایدن برخوردار نخواهد بود.