طرح مستقل احزاب و نشست استانبول

در حالی که شورای عالی مصالحه ملی تلاش‌ برای توحید دیدگاه‌ها و طرح‌ها را ادامه داده است، برخی از احزاب می‌گویند که آنان با طرح مستقل به نشست استانبول می‌روند.

به گفته منابع در هفت حزب مطرح کشور، این احزاب روی «یک طرح واحد» توافق کرده‌اند و این توافق نتیجه «دو ماه» کار است. شماری از اعضای این احزاب تصریح می‌کنند که آنان بحث روی طرح‌ها را همانند شورای مصالحه «سرگرمی» فکر نکرده‌اند و آن را برای توحید به این شورا نیز نخواهند فرستاد؛ زیرا این شورا «بخشی از حکومت» است و آن را به رسمیت نمی‌شناسند. هرچند منابع در این احزاب می‌گویند که نمونه‌هایی از طرح‌شان را با دولت و طالبان شریک می‌کنند تا طرف‌ها «حرف‌های اصلی»‌شان را بدانند، اما این هفت حزب با «دیدگاه واحد» و «طرح مشترک» به استانبول می‌روند.

بدین ترتیب هفت حزب مطرح کشور به عنوان «اپوزیسیون» در نشست استانبول اشتراک می‌کنند و بخشی از عضو هیأت دولت نخواهند بود.

منابع در کمیته رهبری شورای مصالحه اما می‌گویند که طرح احزاب و جریان‌های سیاسی را دریافت کرده‌اند و آن را در طرح کلی شامل می‌کنند. به گفته منبع، طرح‌های این احزاب نیز «مشمول طرح کلی» ‌است و از آدرس حوزه جمهوریت در نشست استانبول پیش‌کش می‌شود. گفتنی است که پیش‌تر نیز نگرانی‌هایی در مورد تعدد طرح در حوزه جمهوریت مطرح شده بود.

هم‌زمان با ادامه روند توحید دیدگاه‌های پیشنهادی در سپیدار، برخی از منابع در میان هفت حزب مطرح سیاسی می‌گویند که روی چوکات اصلی طرح و موارد قابل بحث در نشست استانبول میان این احزاب توافق شده است و قرار است نمونه‌هایی از آن با دولت و گروه طالبان در میان گذاشته شود. این طرح از سوی حزب جمعیت اسلامی به رهبری صلاح‌الدین ربانی، حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار، حزب جنبش ملی اسلامی، حزب وحدت اسلامی، حزب وحدت اسلامی مردم، حزب افغان‌ملت و حزب محاذ ملی اسلامی ریخته شده است. منابع در این احزاب هرچند می‌گویند که بهتر است دولت با یک طرح به استانبول برود، اما تصریح می‌کنند که آنان در حال حاضر بخشی از دولت نیستند.

همایون جریر، عضو برجسته حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار، روز سه‌شنبه، هفدهم حمل، به روزنامه ۸صبح گفت که نقطه نظرات این احزاب مشترک شده است. به گفته او، هفت حزب مطرح سیاسی روی «یک طرح واحد» توافق کرده‌اند، اما جزییات آن هم‌چنان «افشا» نشده باقی مانده است. بدین ترتیب قرار است طرح توحید شده این احزاب در ادامه با دولت و گروه طالبان شریک و سپس در نشست استانبول ارایه شود. او افزود: «به هر صورت ما هفت حزب بالای توحید نظرات خود کار می‌کنیم و موفق شدیم که نظرات خود را توحید کنیم. بعدش ما نظرات توحید شده خود را با طالبان و دولت شریک می‌کنیم. تلاش می‌کنیم که همه افغان‌ها پیش از این‌‌که رسماً به نشست استانبول بروند، نقطه نظرات‌شان با هم نزدیک شده باشد. ما بفهمیم که طالبان حرف اصلی‌شان چیست،‌ طالبان هم بفهمند که هفت حزبی که اکثریت‌شان در نشست ترکیه خواهند بود، حرف اصلی‌شان چیست و دولت حرف اصلی‌اش چیست».

او هرچند تصریح کرد که این احزاب طرفدار توحید طرح‌ها در دولت هستند، اما آن را «سرگرمی» نمی‌دانند. به گفته همایون جریر، شورای عالی مصالحه ملی حدود ده روز مانده به این نشست روند بررسی طرح‌ها را کلید زده‌ است، در حالی که «۹۵۰ مامور» و «۸۰۰ میلیون افغانی» بودجه برایش اختصاص یافته است. او در ادامه با انتقاد از عملکرد شورای عالی مصالحه ملی، تصریح کرد: « شورای عالی مصالحه در این‌قدر وقت با ۹۵۰ مامور و ۸۰۰ میلیون افغانی بودجه در سال چه می‌کرد؟»

همایون جریر افزود: «ما معتقد هستیم که دولت یک طرح داشته باشد. دولت منظور ما شورای مصالحه، خود دولت و ارکان دولت است. این‌که رییس جمهور جدا طرح دهد و یک بخش از دولت که داکتر عبدالله است، به نام شورای عالی مصالحه جدا طرح بدهد؛ وقتی که هفت حزب مهم طرح خود را جدا ساخته، دیگر در شورای عالی مصالحه کی می‌ماند که باید طرح خود را بدهد. یک داکتر عبدالله می‌ماند که آقای عبدالله هم جزو دولت است و پنجاه درصد دولت را دارد». به گفته آقای جریر، حزب اسلامی هیچ ارتباطی با شورای عالی مصالحه ملی ندارد، این شورا را به رسمیت نمی‌شناسد و نیازی ندارد که طرح خود را به این شورا تحویل دهد.

به گفته جریر، هفت حزب مطرح «طرح مشترک» دارند و با یک دیدگاه مشترک به استانبول می‌روند. همایون جریر افزود که این احزاب به شریک کردن طرح‌ها از سوی سپیدار نیاز ندارند و طرح مشترک خود را نیز با شورای عالی مصالحه ملی در میان نگذاشته‌اند. این عضو برجسته حزب اسلامی گفت که صحبت‌هایی با امریکا داشته‌اند و طرح‌شان با مقام‌های این کشور در میان گذاشته شده است. او افزود که احزاب در گذشته طرح جداگانه داشتند، اما حالا طرح‌های‌شان را «یکی» کرده‌اند و با «دیدگاه مشترک» به استانبول می‌روند. آقای جریر در حالی این‌گونه موقف‌گیری می‌کند که پیش‌تر حزب جنبش ملی اسلامی و حزب محاذ ملی دیدگاه‌های‌شان را با سپیدار نیز در میان گذاشته‌اند.

این عضو حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار با توجه به شریک شدن این طرح با طرف‌ها، در مورد آن جزییات نداد، اما گفت که هفت حزب مطرح روی «نکات اساسی که باید در نشست استانبول بحث شود»، توافق کرده‌اند. او افزود: «فرضاً مختصر اگر نکات کلان و کُلی را بگوییم، روی این‌که یک حکومت انتقالی صلح ضرور است، توافق وجود دارد. روی این‌که آتش‌بس باید شود، توافق وجود دارد. روی این‌که حکومت انتقالی یک سال باشد، بعد از آن انتخابات برگزار شود و لویه‌جرگه تعدیل شود، توافق وجود دارد. همان طرح آقای خلیل‌زاد تعدیل شده است. نقطه نظراتی در آن  اضافه شده است. من فکر می‌کنم کار کلانی کردیم که دو ماه بحث کردیم. ما بالای چوکات اصلی طرح و موارد اصلی که در ترکیه باید روی آن توافق شود، به توافق رسیده‌ایم. ما خیلی از دولت و شواری عالی مصالحه جلو رفتیم، چون دو ماه شده است که بالایش کار می‌کنیم».

به باور آقای جریر، «یک طرف اصلی بحث که مصالحه به نظر آن‌ها بیش‌تر ربط دارد، طرف طالبان است» و هفت حزب مطرح تلاش می‌کنند که نظرهای‌شان را با آنان شریک کنند. او افزود: «ما تلاش داریم با آن‌ها [طالبان] هم نظرات خود را شریک کنیم و مطمین هستیم که نظرات آن‌ها با نظرات احزاب زیاد دور نیست، اما این‌که دولت تاکید دارد که در دوران انتقال باید دولت بر سر کار باشد، حکومت انتقالی صلح هم می‌خواهد همین دولت شود و اصلاً برای حکومت انتقالی صلح می‌خواهد که انتخابات برگزار شود و فقط همین‌قدر می‌گوید که ما کاندید نیستیم، این طرح عملی نیست؛ یعنی یک طرحی است که هدفش پیچاندن جناح‌هایی که می‌خواهند در ترکیه تصمیم بگیرند، است و هدفش تاخیر تصمیم‌گیری در ترکیه است. این هدف به نظر من به جایی نمی‌رسد».

در بحث رفتن به استانبول، آقای جریر تصریح کرد که احزاب به شکل مستقل و نه در چارچوب هیأت دولت به استانبول می‌روند. به گفته او، حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار پیش از این هم در مسکو جزو هیأت دولت نبود. همایون جریر گفت: «من فکر می‌کنم که حزب هم قبلاً در مسکو جزو هیأت دولت نبود. ما جزو دولت نیستم، ما اپوزیسیون دولت هستیم. از احزاب بزرگ دیگر هم کسی حاضر نیست که جزو هیأت دولت برود. حزب اسلامی عضو دولت نیست و احزاب دیگر هم حالا از نظر رابطه با صلح، نظرشان کاملاً با نظر دولت متفاوت است. هیچ یکی از احزاب بزرگ طرح دولت را طرح عملی نمی‌داند».

منابع در شورای مصالحه: دیدگاه احزاب شامل طرح است

در همین حال شورای عالی مصالحه ملی می‌گوید که روند توحید طرح‌ها هم‌چنان ادامه دارد و قرار است همه دیدگاه‌ها توحید شود. یک عضو برجسته در کمیته رهبری شورای عالی مصالحه ملی به روزنامه ۸صبح گفت که ضرب‌الاجل برای توحید طرح مشخص نشده است، اما پیش‌رفت‌ها برای تهیه یک طرح واحد از سوی افراد نزدیک به ارگ، شورای مصالحه و احزاب و جریان‌های سیاسی ادامه دارد. به باور این عضو کمیته رهبری شورای مصالحه، تلاش بر این است که یک طرح واحد از سوی این شورا در نشست استانبول ارایه شود. او گفت که «عجله‌ای در کار نیست» و روند توحید دیدگاه‌ها به گونه نیمه‌وقت ادامه می‌یابد.

به گفته این عضو کمیته رهبری، «هیچ حزب کلان، مقتدر یا مطرحی باقی نمانده است که طرح خود را به ما روان نکرده باشد و طبعاً طرحش هم مد نظر گرفته می‌شود». او تصریح کرد که گلبدین حکمتیار و صلاح‌الدین ربانی طرح‌های‌شان را «روان کرده‌اند» و طرح‌های‌شان مورد نظر گرفته می‌شود. به گفته این منبع، نظریات و جریان‌های مطرح به شمول حزب جمعیت اسلامی صلاح‌الدین ربانی و حزب اسلامی گلبدین حکمتیار به سپیدار رسیده و در جمع‌بندی شامل می‌شود. منبع افزود که «طرح‌های آن‌ها مشمول همین طرح کلی می‌باشد که از آدرس نظام جمهوری اسلامی افغانستان پیش‌کش می‌شود». به گفته منبع، هنوز بحث‌ها به مرحله‌ای که آیا احزاب به گونه جداگانه طرح‌شان را پیش‌کش می‌کنند یا به عنوان زیر‌مجموعه هیأت نظام می‌روند یا نمی‌روند، نرسیده است و آن «بحث‌ها علیحده است».

با این حال منبع در کمیته رهبری شورای مصالحه افزود که خوبی جمهوریت در «تفاوت دیدگاه‌ها» است و هر کسی در آن نظر خود را دارد. او افزود که اگر تفاوت دیدگاه‌ها نمی‌بود، نیازی به توحید دیدگاه‌ها نیز وجود نداشت. به گفته منبع، تفاوت دیدگاه «علامه ضعف نیست، بلکه‌ علامه قوت است و نشانی از جمهوریت است». بدین ترتیب منبع باور دارد که برخی از طرح‌ها از جمله نهادی به نام «تحول» نیز به این شورا رسیده است و همه این طرح‌ها مد نظر گرفته خواهد شد.

گفتنی است که پیش از این نگرانی‌هایی از بابت تعدد طرح‌ها در حوزه جمهوریت مطرح شده بود. هرچند با توجه به شرایط، پیش‌بینی می‌شد که ارگ ریاست جمهوری نیز با طرح مستقل به استانبول برود، اما محمداشرف غنی، رییس جمهور کشور، در ادامه طرح خود را برای توحید به شورای عالی مصالحه ملی فرستاد. منابع در ارگ گفته بودند که این طرح بیانگر دیدگاه حکومت است و ارگ توقع دارد که در نشست استانبول روی آن توافق شود. هرچند آقای غنی طرح سه‌مرحله‌ای‌اش را روز سه‌شنبه، هفدهم حمل، در یک نشست شرح داد، اما جزییات آن همه‌گانی نشد. با این حال در طرح آقای غنی بحث حکومت انتقالی منتفی خوانده شده‌، اما او برای مشارکت با گروه طالبان برای شکل‌گیری حکومت صلح، چراغ سبز نشان داده است. در همین حال منابع در شورای مصالحه ملی توحید طرح‌ها را «پیچیده» می‌خواندند؛ زیرا دیدگاه‌ها در برخی از نقاط تفاوت زیادی دارد. براساس زمان احتمالی، نشست استانبول به هدف ایجاد

دولت انتقالی صلح و تصمیم در مورد آینده افغانستان در هفدهم حمل برگزار می‌شود. با این حال طالبان تصریح کرده‌اند که در صورت برگزار نشدن این نشست پیش از رمضان، باید برای پس از ماه رمضان به تاخیر بیفتد.