مرگ اختر منصور و آیندهی مبهم مذاکرات صلح
حملهی هواپیمای بدون سرنشین امریکا بر موتر حامل ملا اختر منصور در خاک پاکستان، خبرساز شده است. پنتاگون صرفاً از انجام حمله بر رهبر طالبان خبر داده و در مورد مرگ یا زندگی او توضیحی نداده است. ارگ ریاستجمهوری و ریاست اجراییه حمله را تأیید کرد اما ریاست امنیت ملی کشور با نشر اعلامیهیی از کشته شدن اختر منصور خبر داد. جانکری، وزیر خارجهی امریکا که در یک کنفرانس خبری در پایتخت میانمار صحبت میکرد با تأیید این حمله، اختر منصور را «تهدید دوامدار» علیه امریکا، مردم افغانستان و تهدیدی برای صلح توصیف کرد.
حملهی هوایی بر موتر حامل رهبر طالبان روز شنبه صورت گرفته اما خبرش دیروز رسانهیی شد. امنیت ملی زمان دقیق حمله را ساعت ۳:۴۵ دقیقهی روز شنبه اعلام کرده و این درست زمانی است که صفحهی فیسبوک ارگ، عکسهای غنی را از دوحه، پایتخت قطر منتشر کرده بود. پیش از آنکه دولت افغانستان این رویداد را تأیید کند، رسانهها گزارشهایشان را نشر کرده بودند. جانکری اما در کنفرانس میگوید که حمله بر اختر منصور را طی یک تماس تلفنی به سمع نواز شریف و رییسجمهور افغانستان رسانده است.
ارگ با تأیید حمله، از اختر منصور بهعنوان یک مانع در برابر گفتوگوهای صلح یاد کرده و گفته است در صورت کشته شدن او، فرصت جدیدی برای دیگر گروههای طالبان فراهم شده است تا دست از جنگ بردارند و به روند صلح که از جانب افغانها پیش برده میشود، بپیوندند. وزارت داخلهی کشور هم کشته شدن رهبر طالبان را «ضربهی محکم» به گروه طالبان خوانده و گفته مرگ او وضعیت امنیتی را بهبود میبخشد.
این دومینبار است که خبر مرگ اختر منصور خبرساز میشود. در اول ماه دسامبر ۲۰۱۵ گزارش شد که اختر منصور در یک درگیری داخلی در شهر کویتهی پاکستان زخمی شده و سپس جان داده است. سلطان فیضی سخنگوی معاون اول ریاستجمهوری آن زمان در گفتوگو با رسانهها مرگ اختر منصور را تأیید کرد.
خبر مرگ ملا عمر، روند گفتوگوهای صلح را متوقف کرد. با مرگ ملا عمر این خوشبینی شکل گرفت که با تغییر رهبری طالبان، اعضای این گروه تضعیف میشوند و از نظر روانی آسیب میبینند. بنابراین، مذاکرات صلح سرعت میگیرد. اما با آمدن اختر منصور در مقام رهبری طالبان، وضعیت طوری دیگر رقم خورد. طالبان شرایطشان را برای مذاکره با دولت افغانستان مجدداً فهرست کردند و در عین تلاشهای دولت برای آوردن طالبان به پای میز مذاکره، طالبان بر حملات نظامیشان شدت بخشیدند بهگونهیی که سیگار یا ادارهی بازرسی امریکا برای بازسازی افغانستان، در ماه دلو سال گذشته اعلام کرد که طالبان نزدیک به یک سوم خاک افغانستان را کنترل میکنند. اختر منصور در مقام رهبری طالبان، دولت افغانستان را در تنگناه و نیروهای امنیتی را در حالت دفاعی قرار داد؛ شهر قندوز را سقوط داد و حملات مرگباری را در سراسر کشور و مشخصاً در کابل راهاندازی کرد. برای گروه طالبان موفقیت کسب کرد و برای مردم افغانستان فجایع دردناک و مرگباری را رقم زد. از جهتی اما، مرگ ملا عمر زمینهی بروز اختلافها در میان اعضای طالبان را مبنی بر اینکه چه کسی جانشین رهبر پیشین طالبان شود فراهم کرد و گروه طالبان به دو دسته تقسیم شد. انشعاب گروه طالبان آنها را در برابر هم قرار داد و نیروهای ملا رسول در برابر افراد وابسته به اختر منصور خونینترین جنگها را سپری کردند. از این حیث، تغییر در رهبری طالبان به این گروه آسیب زد اما این دگردیسی حاصلی برای دولت افغانستان بهبار نیاورد.
در مورد مرگ اختر منصور و اینکه آیا افراد طالبان از مرگ دومین رهبرشان، ضربه دیدهاند و سرانجام حاضر به گفتوگوهای صلح با دولت افغانستان خواهد شد یا نه، زود است اکنون قضاوت کنیم. ضعف و قوت طالبان تنها وابسته به عنصر رهبری این گروه نیست بلکه عوامل تأثیرگذارتر از رهبری مانند چگونگی سیاست پاکستان در قبال طالبان است که میتواند آیندهی این گروه را متزلزل یا تقویت کند. در حال حاضر آنچه مهم است مکان مرگ احتمالی اختر منصور و برتری مواضع دولت افغانستان در برابر پاکستان است. مرگ منصور در پاکستان یکبار دیگر افغانستان را در موضع بر حق و در موقعیت برتر قرار داد. با وجود آگاهی پاکستان از حمله بر رهبر طالبان، این کشور هنوز سکوت کرده و در مورد این رویداد چیزی نگفته است. دولت افغانستان با استفاده از این حادثه میتواند پاکستان را بیشتر و بهتر از گذشته تحت فشار قرار دهد تا دست از حمایت از دشمنان افغانستان بردارد.
جواد ناجی