پاکستان به صلح متعهد خواهد بود؟
رئیس جمهور اشرف غنی به پاکستان رفت و چهار موضوع از آجندای مذاکرات او با پاکستانی ها است: اتصالات منطقه ای، تجارت و سرمایه گذاری، صلح و امنیت.
بدون تردید این ها می تواند بخشی از مذاکرات مهم با پاکستانی ها باشد و توسعۀ تجارت و سرمایه گذاری و استفاده از افغانستان به عنوان نقطۀ وصل در این توسعه میان پاکستان و کشورهای منطقه و حتی فرامنطقه، هم منافع پاکستان و هم منافع افغانستان را تامین می کند.
صلح در افغانستان و در پاکستان و ایجاد رابطۀ نزدیک میان دو طرف، متضمن این توسعه و از الزامات آن است. اما پرسش اصلی این است که آیا پاکستانی ها در عمل و صادقانه به توسعۀ تجارتی و اقتصادی و به تحقق صلح و امنیت در افغانستان که بستر این توسعه را می سازد، متعهد خواهند بود؟
نکتۀ روشن این است که استراتژی پاکستان در رابطه با افغانستان جنبۀ امنیتی دارد و با این نگاه امنیتی است که سیاست اسلام آباد را در مورد کشور ما، ارتش و نهاد استخباراتی آن(آی اِس آی) تعیین می کند. هر گونه بحث و مذاکره ای جدا از نگاه و اهداف امنیتی پاکستان که حتی به توافق بر سر مسایل تجارتی و اقتصادی بینجامد، گره مشکل افغانستان و پاکستان را باز نمی کند. آن توافقات، عملی و پایدار نیز نمی باشد، چیزی را که همه در افغانستان تجربه کرده اند و شاهد بوده اند.
نگاه و استراتژی پاکستان به افغانستان، نگاه و استراتژی امنیتی است و پاکستانی ها در این نگاه منافع و اهداف خاصی را مد نظر دارند. اما نگاه ما بسوی پاکستان و خواست ما از پاکستانی ها پایان دادن به جنگ و کمک به تامین صلح، امتناع از دخالت در افغانستان و انکشاف و توسعۀ مناسبات تجارتی و اقتصادی است.
افغانستان چگونه می تواند میان این دو نگاه متفاوت، تعادل ایجاد کند و پاکستانی ها را متقاعد به ایجاد رابطۀ عادی و دوستانه با افغانستان در مسیر توسعۀ روابط تجارتی و اقتصادی سازد؟
یاد مان نرود که طرح و دیدگاه توسعۀ تجارتی و اقتصادی بدون توجه به نگاه امنیتی پاکستان در مورد افغانستان تا حالا کارساز نبوده است. اگر مُدل و نمونۀ اتحادیۀ اروپا می تواند مثال خوب و الگوی قابل پیروی در این طرح و دیدگاه باشد، این را نیز از یاد نبرید که بازار مشترک اروپا و اتحادیۀ اروپا و مرزهای باز میان کشورهای اروپایی(اروپای غربی) زمانی شکل گرفت که آنها بر تمام منازعات ارضی، مرزی، مذهبی و سیاسی چیره شدند و آن منازعات را پشت سر گذاشتند.
آیا رییس جمهور غنی در این سفر، نگاه و استراتژی امنیتی پاکستان را در رابطه با افغانستان مدنظر قرار خواهد داد و بر سر آن با پاکستانی ها مذاکره خواهد کرد و در مسیر یک توافق و تعامل دوجانبه قرار خواهد گرفت؟
در غیر آن، هر سفر و مذاکرات زمامداران افغانستان با پاکستانی ها بی نتیجه خواهد بود و در خوشبینانه ترین حالتش نتیجۀ کوتاه و ناپایدار خواهد داشت.
محمد اکرام اندیشمند
