چرا به قطر نرفتیم؟
حکومت وحدت ملی مبتکر تلاش‌ها برای صلح است. اولین‌بار طرح صلح در نشست کابل مطرح شد. این طرح از سوی کشورهای منطقه و فرا‌منطقه حمایت شد. پس از آن نقشه را‌ه صلح در کنفرانس جینوا ارایه گردید.
قبل از دوره حکومت وحدت ملی، گفتمان اصلی در کشور جنگ بود. حکومت وحدت ملی در عین حالی که با قدرت تمام در برابر تروریستان ایستاده‌گی کرد، صلح را به یک گفتمان مسلط در کشور بدل کرده است.
امروز در هرولسوالی، ولایت، قریه و شهر کشور و هم‌چنان در هر‌بحث سیاسی و محافل، صلح به یک موضوع مهم ملی تبدیل شده و مورد بحث برای همه است. این بحث ملی ضرورت به تصمیم‌گیری‌های وسیع و کلان ملی دارد. پروسه صلح به حیث یک پروسه ملی، نمی‌تواند در پشت درب‌های بسته، با نسخه‌های خارجی و مکانیزم‌های تطبیقی بیرونی عملی شود. این پروسه چون خواست ملت افغانستان است، لذا همه باید در این تصمیم بزرگ و ملی دخیل باشند.
حکومت وحدت ملی به همین دلیل بیش‌ترین و وسیع‌ترین مشوره‌ها را طی یک سال اخیر با اقشار مختلف انجام داده است. همه اقشار به شمول رهبران سیاسی و جریان‌های مطرح و فعال باربار مورد مشوره قرار گرفته‌اند. هم در قالب بورد مشورتی و هم در قالب شورای رهبری مصالحه، دیدگاه همه‌ی جریان‌ها گرفته شده است. بارها رییس جمهور غنی از جریان‌ها، آدرس‌ها و حوزه مقاومت به صورت مشخص طرح‌های واضح و مکتوب مطالبه کرده بود.
پس از نشست مسکو، کوشش‌های جمعی صورت گرفت تا تلاش‌های پراکنده برای صلح در یک بستر واحد قرار گیرد. به همین دلیل شورای مصالحه شکل گرفت تا همه‌ی دیدگاه‌های مختلف را در محور صلح گردهم آورد. هم‌زمان بحث نشست دوحه نیز مطرح بود. رییس جمهور غنی از هفته‌ها قبل مشوره‌ها را برای حضور در این نشست آغاز کرد. یک کمیته مشترک مأموریت یافته بود تا روی فهرستی که بتواند همه‌شمول باشد و نماینده‌گی باعزت از افغانستان بتواند، کار کند.
این فهرست که تعداد آن به ۲۴۹ نفر رسیده بود، محصول روزها بحث و نشست شخصیت‌ها و جریان‌های مختلف کشور بود. رییس جمهور غنی هیچ نقشی در تهیه این فهرست نداشت. تمام تأکید وی بر این بود تا یک فهرست همه‌شمول از آدرس دولت جمهوری اسلامی افغانستان تنظیم گردد. این فهرست به رغم کاستی‌ها، یک فهرست همه‌شمول بود. فیصله قبلی هم با جوانب مختلف بر این بود که تنها یک فهرست از آدرس دولت جمهوری اسلامی افغانستان در نشست دوحه حضور پیدا کند. تمام اقشار کشور به شمول شخصیت‌های سیاسی و جهادی روی این فهرست توافق کرده بودند.
ما انتظار داشتیم که کشور میزبان و طرف‌های دیگر به خواست و اراده ملت افغانستان احترام قایل شده و مانعی برای این آغاز خوب نشوند. به رغم تمام تلاش‌ها و کوشش‌ها، با تأسف فهرست موازی از جانب قطر شکل گرفت. این اقدام در مغایرت با خواست و اراده ملت افغانستان قرار داشت.
ما از بحث‌ها و گفت‌وگوهای سازنده در پیوند به صلح که در آن نماینده‌گان اقشار مختلف کشور حضور داشته باشد، همیشه استقبال کرده‌ایم، چنان‌که در‌باره نشستی در سمرقند نیز جزییات ابتدایی برای ما شریک شده است. اما تا زمانی که در این نشست‌ها ملاحظات ملت افغانستان در نظر گرفته نشود، حضور هیأت از جانب ما ممکن نخواهد بود. ما سال‌های سخت و دشوار جنگ را سپری کرده و قربانی‌های فراوانی داده‌ایم. طی چهل سال هر‌هموطن ما درد و رنج جنگ و آواره‌گی را لمس و حس کرده است. ما چگونه می‌توانیم مانعی برای صلح باشیم؟
هرروز که هموطنان ما در ولایت‌ها قربانی و شهید می‌شوند، هرروز که بر فهرست شهدای نیروهای امنیتی و دفاعی افزوده می‌شود و هرروز که مکتبی، کلینیکی، سرک و پل و پلچکی ویران می‌شود، برای ما خیلی سنگین تمام می‌شود.
ما بارها گفته‌ایم که صلح باعزت و پایدار برای ما مهم است. مکانیزم صلح مهم است. صلح از بیرون تطبیق شده نمی‌تواند. مکانیزم‌های تطبیقی صلح از بیرون تعیین شده نمی‌تواند. پالیسی‌های صلح مطابق به واقعیت‌های کشور ما تنظیم شود. درک واقعیت‌های کشور ما مهم است. همه باید نبض جامعه و صدای مردم افغانستان را درک کنند. صلح خواسته مردم افغانستان است، حدود آن را هم مردم افغانستان تعیین می‌کنند. ما در عین حالی که در صورت برآورده شدن ملاحظه ملت افغانستان برای نشست‌های بیرونی آماده‌ایم، تمرکز فعلی ما این است تا در جرگه تاریخی، ملی و بزرگ، صدای مردم خود را نیز بشنویم.
حرف اساسی این است که ما مانع صلح نیستیم و هرگز مانع نخواهیم بود. صلح آرزوی ملت افغانستان است و حکومت برای رسیدن به این آرزوی مهم، آماده هرنوع قربانی است.
شاه‌حسین مرتضوی
