برای روشن شدن و اهمیت این گزارش، توجه به چند نکته لازم است:
یک: همان‌طوری‌که در مقدمه این گزارش به نحوی اشاره شده، در اواخر سال ۱۳۹۳ جناب استاد دانش معاون دوم ریاست جمهوری محترم عبدالرزاق صمدی رییس پیشین شرکت برشنا را به‌خاطر پاسخگویی به برخی پرسش‌ها در مورد لین برق ۵۰۰ کیلوولت در دفتر خواست و از وی در مورد این پروژه خواهان توضیح شد.
دو: بر همین بنیاد بنا شد که یک جلسه تخنیکی در شرکت برشنا دایر گردد و توضیحات لازم پیرامون مسیر این پروژه داده شود. این جلسه در تاریخ ۳/۱۲/۱۳۹۳ درشرکت برشنا با حضور تیم تخنیکی از جانب مردم و شرکت برشنا و هم‌چنین برخی نمایندگان مردم بامیان در شورای ملی و نمایندگان دفاتر معاون دوم ریاست جمهوری و معاون دوم ریاست اجرائیه برگزار گردید.
سه: شرکت برشنا بدون توجه به اعتراضات صورت گرفته و پاسخگویی به خواست مردم، پروژه را به داوطلبی گذاشت و پس از معلوم شدن شرکت برنده و تغییر مسیر آن از بامیان به سالنگ در تاریخ ۱۲/۱۰/۱۳۹۴ موضوع را جهت تأیید به کمیته ملی تدارکات می‌فرستد و این موضوع بر اثر اعتراض معاون دوم ریاست جمهوری جناب استاد دانش از اجندا خارج می‌شود.
چهار: پس از اعتراض معاون دوم ریاست جمهوری به تغییر مسیر بامیان و نامه مستدل ایشان به رییس جمهور محترم، طبق هدایت ریاست جمهوری، وزیر انرژی و آب و رییس شرکت برشنا که باید در این موضوع با معاون دوم رییس جمهوری به تفاهم برسند.
پنج: کمیته تخنیکی که بر این بنیاد شکل گرفته بود و با حضور نمایندگان نهادهای مربوطه در طی ۴ جلسه فشرده و با استفاده از اسناد موجود شرکت فیشنر (سروی اول و دوم) و با استدلال تخنیکی، اقتصادی و منطقی که دو طرف داشتند، گزارش زیر را در سه نسخه تهیه و پس از امضای اعضای کمیته برای تصمیم‌گیری به کابینه ج.ا.ا ارائه کردند.
شش: هرچند لازم نبود که متن گزارش نهایی کمیته تخنیکی منتشر شود اما به دو دلیل منتشر شد: ۱- از آنجای که مسئولان و سخنگویان وزارت انرژی و آب و شرکت برشنا در رسانه‌ها نسبت به برتری مسیر سالنگ به مسیر بامیان ـ میدان وردک، استدلال به گزارش کمیته تخنیکی ـ بدون اینکه به محتوای آن اشاره نمایند ـ می‌کنند و ۲- طبق فرمان ریاست جمهوری بناست کمیته برای حل معضل لین برق ۵۰۰ کیلوولت تشکیل شود. بنابراین لازم بود که محتوای نتیجه کار کمیته تخنیکی منتشر شده و موضوع تاحدودی روشن شود.
توسلی غرجستانی مشاور اقتصادی معاون دوم ریاست جمهوری و عضو کمیته تخنیکی
مقدمه:
مطابق ماستر پلان بیست ساله برق کشور (۲۰۱۲ تا ۲۰۳۲) که توسط شرکت فیشنر تهیه شده بود، مسیر لین برق ۵۰۰ کیلوولت ترکمنستان بعد از ساب استیشن پل خمری از مسیر دوشی ـ بامیان و وردک به ساب استیشن ارغنده در شهر کابل تعیین شده و پلان‌های تخنیکی و مالی برق رسانی به ولایات‌های مختلف کشور بر این اساس بود.
بعد از ارایه ماستر پلان و تأیید آن، در سال ۲۰۱۳، شرکت برشنا و بانک انکشاف آسیایی بر اساس جلسه ۱۱ و ۱۲ فبروری ۲۰۱۳ در شهر اشتوتگارت جرمنی، (در این جلسه نمایندگان وزارت انرژی و آب، بانک انکشاف آسیایی و شرکت برشنا، وزارت مالیه و سایر همکاران بین المللی حضور داشتند) از شرکت فیشنر تا علاوه بر مسیر دوشی ـ بامیان ـ وردک مسیر سالنگ را نیز مطالعه نموده و امکان احداث لین ۵۰۰ کیلوولت در این مسیر را نیز به شکل مقایسوی با مسیر دوشی ـ بامیان ـ وردک بررسی نماید.
پس از انتشار این گزارش مقایسوی، اسناد داوطلبی پروژه توسط شرکت فیشنر و به درخواست شرکت برشنا برای احداث لین برق ۵۰۰ کیلوولت از مسیر سالنگ تهیه و داوطلبی برگزار شد.
پس از ارایه اسناد داوطلبی پروژه به کمیته ملی تدارکات، مسیر این لین مورد پرسش کمیته‌ی محترم ملی تدارکات قرار گرفت. براساس هدایت اداره‌ی محترم امور ریاست جمهوری، جلسه مشترک با حضور وزیر محترم انرژی و آب، ریاست محترم شرکت برشنا در دفتر معاونیت دوم ریاست جمهوری برگزار گردید. در این جلسه تصمیمات ذیل اتخاذ شد:
– پروسه داوطلبی پروژه متوقف گردد.
– کمیته تخنیکی متشکل از وزارت انرژی و آب، شرکت برشنا، دفتر معاونیت دوم ریاست جمهوری و دفتر معاونیت دوم ریاست اجرائیه و وزارت‌های مربوطه تشکیل گردد.
– گزارش کار کمیته تخنیکی به کابینه محترم دولت جمهوری اسلامی افغانستان غرض تصمیم‌گیری نهایی ارایه گردد.
در تاریخ ۲۲ جدی ۱۳۹۴ اولین جلسه به ریاست جلالتمآب محترم وزیر انرژی و آب و با اشتراک نمایندگان محترم ادارات مربوطه برگزار گردید.
در این جلسه نماینده بانک انکشاف آسیایی پرزنتیشن خود را در باره این پروژه ارایه نمود که مورد قبول اعضای کمیته قرار نگرفته و مطابق تصمیم جمعی در این جلسه، قرار بر آن شد تا جلسه بعدی تخنیکی در روزهای آینده در وزارت انرژی و آب و با حضور اعضای کمیته برگزار گردد.
در تاریخ ۲۸ جدی ۱۳۹۴ دومین جلسه تخنیکی به ریاست معین محترم انرژی وزارت انرژی و آب و با حضور نمایندگان محترم ادارات مربوطه برگزار گردید.
در این جلسه، در مورد چارچوب و گزارش کاری کمیته تخنیکی موافقه شده و بحث همه جانبه در مورد مقایسه تخنیکی و اقتصادی بین هر دو مسیر صورت گرفت.
پس از این جلسه، گزارش تحنیکی اولیه توسط وزارت انرژی و آب تهیه شده و برای اخذ نظریات نهایی اشتراک کنندگان به آن‌ها ارسال شد.
پس از دریافت نظریات نهایی اعضای محترم کمیته تخنیکی، بنا بر هدایت معاونیت محترم دوم ریاست جمهوری، سومین جلسه کمیته تخنیکی در تاریخ ۲۰ حوت ۱۳۹۴ به ریاست معین محترم انرژی وزارت انرژی و آب و اشتراک سایر اعضا برگزار گردید.
در این جلسه، با بحث همه جانبه تخنیکی و اقتصادی، گزارش نهایی جهت ارایه به کابینه محترم دولت جمهوری اسلامی افغانستان تهیه گردید.
لیست اشتراک کنندگان در جلسات فوق در ضمیمه می‌باشد.
متن گزارش کمیته تخنیکی:
الف) مقایسه تخنیکی دو مسیر
برای انجام مقایسه تخنیکی مسیر بامیان و مسیر سالنگ به منظور انتقال لین ۵۰۰ کیلو ولت، شاخص‌های ذیل در نظر گرفته شد:
۱٫ قابلیت اطمینان شبکه برق:
شرکت‌های برق و لین‌های هوایی انتقال برق یک بخش اساسی از اقتصاد کشور‌ها به شمار می‌آیند. اگر خدماتی که توسط آن‌ها فراهم می‌شود، قطع شود، منجر به از دست دادن سود این شرکت‌ها و خسارات بیشتری در تولید ناخالص داخلی کشور می‌شود. اگر قطعی‌ها مرتبا اتفاق بیفتد، منجر به از دست دادن اعتماد سرمایه گذاری می‌شوندکه نتیجه آن آسیب بیشتر به انکشاف اقتصادی کشور می‌باشد.
در حال حاضر قسمت اعظم برق مورد نیاز در شبکه توزیع برق فعلی کابل، از طریق لین ۲۲۰ کیلو ولت دو مداره موجود که از مسیر سالنگ عبور کرده است، تامین می‌گردد.
عبور لین ۵۰۰ کیلوولت جدید از مسیرهای متفاوت الکتریکی و جغرافیایی برای انتقال برق از شمال به پایتخت و جنوب کشور، قابلیت اطمینان شبکه برق کشور را بالا برده و در نتیجه احتمال آسیب پذیری و قطعی برق را در پایتخت و ولایات جنوبی و جنوب شرقی کشور به پیمانه قابل توجهی کاهش خواهد داد.
۲٫ دو مداره شدن لین ۵۰۰ کیلوولت
بنابر معلومات ارایه شده توسط شرکت برشنا، تصمیم‌گیری در باره مطالعه هردو مسیر بامیان و سالنگ در یکی از جلسات مربوط به ماستر پلان در اشتوتگارت جرمنی با حضور داشت نمایندگان شرکت برشنا، وزارت انرژی و آب، وزارت مالیه و دونرها اتخاذ شده است.
در مطالعات امکان سنجی این پروژه که توسط شرکت فیشنر و بنا به درخواست بانک انکشاف آسیایی و شرکت برشنا تهیه شده است، سه پیشنهاد مختلف را برای اجرای این پروژه مطالعه شده است. قیمت‌های هر سه پیشنهاد برای هر کدام از دو مسیر در جدول شماره یک برآورد شده است:
از بین پیشنهادات مطالعه شده، اجرای پیشنهاد دوم در مسیر سالنگ، انتخاب و علت آن کمبود بودجه عنوان شده است.
از دیدگاه تخنیکی و اقتصادی، جدا از انتخاب هر کدام از مسیرها، اجرای پروژه به صورت دو مداره انتخاب مناسب تری خواهد بود، چون در آینده برای اجرای مدار دوم مجبور به قطع برق در لین ۵۰۰ کیلوولت خواهیم بود و این، هزینه‌های بسیار بیشتری را تحمیل خواهد کرد.
۳٫ تغییر در ماستر پلان و مطالعات سیستم برق کشور
محاسبات، تحلیل‌های سافت‌ویری شبکه‌ی برق کشور و متعاقبا برنامه ریزی‌ها در ماستر پلان برق کشور که با کمک بانک انکشاف آسیایی انجام شده است، با در نظر داشت عبور لین ۵۰۰ کیلوولت از مسیر بامیان تهیه و تدوین شده است. تغییر مسیر این پروژه، باعث تغییرات در این مطالعات شده و نیازمند بررسی تاثیرات تخنیکی و تغییرات در مطالعات سیستم برق کشور می‌باشد. این موضوع در گزارش امکان سنجی پروژه که توسط شرکت فشنر و به درخواست بانک انکشاف آسیایی و شرکت برشنا تهیه شده است، نیز انعکاس یافته است.
۴٫ برق رسانی به ولایات کشور
یکی از مهمترین تاثیرات تغییر مسیر این پروژه، تغییر پلان‌های انکشافی شبکه‌ی برق کشور می‌باشد که پیامد مستقیم آن تغییر برنامه زمانی و مالی پلان انکشافی سیستم برق کشور و برق رسانی به ولایات کشور می‌باشد.
ولایت‌های بغلان، پروان، پنجشیر، کاپیسا، سمنگان، بامیان، وردک و کابل در نزدیکی این پروژه قرار دارند که خوشبختانه تاکنون پلان‌های انکشافی برای اتصال اکثر قریب به اتفاق ولایت‌های مذکور به شبکه برق کشور عملی شده و بعضا در مراحل پایانی قرار دارد. اما در ماستر پلان موجود برق کشور در این میان برای ولایت بامیان به جز انتقال برق لین برق ۵۰۰ کیلوولت ترکمنستان، پلان دیگری وجود ندارد. در پلان‌های انکشافی جدید برق رسانی به ولایت بامیان از پشته سرخ در نظر گرفته شده است.
در ماسترپلان تهیه شده توسط شرکت فیشنر، در مسیر بامیان، به جز سب استیشن‌های ابتدایی پروژه در پل خمری و ساب استیشن انتهایی در ارغنده کابل، سه ساب استیشن دیگر نیز بر روی این لین در مراحل مختلف زمانی احداث خواهد شد.
– ساب استیشن اشپشته برای اتصال منابع تولید برق داخلی از زغال سنگ (اشپشته و دره صوف)
– ساب استیشن توپچی برای برق رسانی به ولایت بامیان
– ساب استیشن معدن حاجی‌گگ در ولایت وردک
در اسناد داوطلبی فعلی که بر اساس عبور لین از مسیر سالنگ تهیه شده است، فقط دو ساب استیشن پل خمری و ارغنده در نظر گرفته شده است.
۵٫ حداقل عرض لازم برای کاریدور لین انتقال برق ۵۰۰ کیلو ولت (Right Of Way ):
مطابق اسناد موجود، کاریدور اختصاص یافته برای احداث این لین برق ۵۰۰ کیلوولت، باید حداقل ۵۰ متر عرض داشته باشد. عدم رعایت این استاندارد و نزدیکی دو لین انتقال برق ولتاژ بلند، هم امکان بروز حوادث را افزایش خواهد داد و هم باعث ایجاد خطرات در زمان انجام امورات حفظ و مراقبت خواهد شد.
براساس اسناد داوطلبی، در اجرای پروژه در مسیر سالنگ، غلبه برمحدودیت‌های کاریدور برای لین انتقال برق یکی از مشکلات مهم در دیزاین تاورهای جدید است. فاصله لین جدید تا لین ۲۲۰ کیلوولت موجود در دیزاین ۵۰ متر در نظر گرفته خواهد شد.
هم‌چنان ساحه باید سروی شود که آیا باید فاصله کمتری در نظر گرفته شود یانه. ارزیابی‌های جیومتریکی اولیه نشان می‌هند که در جاهایی که ضرورت باشد، تاورها می‌توانند در فاصله حداقلی ۳۵ متری (مرکز به مرکز) احداث شود.
۶٫ طول مسیر لین انتقال برق:
طول مسیر برای احداث لین انتقال برق یکی دیگر از مسایل تاثیر گذار در این پروژه است. سه گزارش مختلف در دسترس هست که طول لین انتقال برق در هر کدام از آنها متفاوت می‌باشد. این اختلاف ناشی از عدم انجام سروی تخنیکی در هر دو مسیر می‌باشد. پس از بررسی اسناد مختلف، طول‌های هر دو مسیر بامیان و سالنگ در جدول شماره ۲ ترتیب شده  است:
۷٫ ضایعات در لین‌های انتقال برق کشور:
به طور کلی در صورت بهره برداری و حفظ و مراقبت استاندارد از لین‌های انتقال برق ولتاژ بلند، ضایعات در لین‌های انتقال برق ولتاژ بلند، ناچیز و قابل صرف نظر کردن می‌باشد. نوعیت کیبل، طول لین انتقال برق، سطح ولتاژ و مقدار برق انتقال داده شده از لین، از مهمترین عوامل تعیین کننده مقدار ضایعات در یک لین انتقال برق می‌باشد.
بدین لحاظ در ادامه، دو لین انتقال مختلف برای برق رسانی به ولایت بامیان از منظر مقدار ضایعات مورد مقایسه قرار گرفته اند:
در یک مرجع مورد توافق اعضای کمیته آمده است که در صورت انتقال ۱۰۰۰ مگاوات برق توسط یک لین انتقال ۵۰۰ کیلوولت (دو باندل)، در هر ۱۶۰ کیلو متر ۱٫۳ فیصد ضایعات خواهیم داشت.
بنابراین افزایش طول لین انتقال برق ۵۰۰ کیلولت به دلیل برق رسانی به ولایت بامیان، بر مبنای این محاسبه، باعث مقداری افزایش در ضایعات خواهد شد، که به صورت تقریبی در جدول شماره سه آمده است:
با فرض ثابت بودن دیگر عوامل، هر چه ولتاژ لین‌های انتقال بلند تر باشد، ضایعات در طول آن لین کمتر خواهد بود، ضایعات در طول لین‌های ۵۰۰ کیلوولت به مراتب کمتر از ضایعات در لین‌های ۲۲۰ کیلوولت است.
فیصدی ضایعات در لین انتقال برق ۲۲۰ کیلوولت از ساب استیشن پشته سرخ ولایت پروان تا ولایت بامیان، بیشتر از فیصدی‌های موجود در جدول شماره چهار خواهد بود.
یکی از عوامل قابل مقایسه برای هزینه‌های حفظ و مراقبت لین‌های انتقال ولتاژ بلند در دو مسیر متفاوت، شرایط آب و هوایی (متوسط درجه دما در طول سال و میزان بارش‌ها  و برف)، طول هر کدام از مسیرها و امنیت راه‌ها می‌باشند.
بر اساس تصمیم جمعی کمیته تخنیکی، هرکدام از مسیرها برتری‌ها و ضعف هایی دارند ولی با در نظر داشت همه عوامل می‌توان نتیجه گرفت که از دیدگاه هزینه‌های حفظ و مراقبت سالانه، دو مسیر بامیان و سالنگ دارای شرایط تقریبا برابر می‌باشند.C:\Users\DELL\Desktop\لیبل_resize.jpg
شرکت برشنا:
طویل بودن مسیر بامیان و نبود سرک اسفالت مصارف حفظ و مراقبت در مسیر بامیان نظر به سالنگ بالا خواهد بود.
کارشناس تخنیکی دفتر معاونیت دوم ریاست جمهوری:
هم‌چنین بر اساس گزارش مقایسه دو مسیر، در بخش (۷٫۵ Operational Analysis ) حتا بعد از این‌که قرار شده نوع پایه‌ها در سالنگ دیزاین محمکتری نسبت به پایه‌های نورمال داشته باشد، نمره خطر و ریسک ۳ و نمره خطر و ریسک برای مسیر بامیان ۲ می‌باشد. یعنی حفظ و مراقبت در مسیر سالنگ ۳۰ فیصد نسبت به مسیر بامیان سخت است. تجربه برفکوچ سال ۱۳۹۳ در کوتل سالنگ و تخریب پایه برق که حدودا ۵۵ روز طول کشید تا پایه‌ها تعمیر گردد و برای مدت قابل توجهی حتا دسترسی به پایه‌ها به خاطر برف‌باری شدید، امکان نداشت نیز تأیید کننده گزارش فوق است.
۹٫ سهولت در انجام کارهای ساختمانی:
هر کدام از مسیرهای مدنظر، بر اساس دو عامل سرک‌های دسترسی به هر کدام از پایه‌های برق و کندن کاری فونداسیون پایه‌های برق مورد مقایسه قرار گرفتند. طبیعی است که هر چه شرایط برای انجام کارهای ساختمانی سخت‌تر باشد، زمان انجام پروژه طولانی تر و قیمت آن بالاتر خواهد بود.
برای دسترسی به پایه‌های برق، مجبور به احداث راه‌های فرعی هستیم، در ارتفاعات سالنگ نسبت به مسیر بامیان، احداث راه‌های فرعی دسترسی به پایه‌های برق سخت‌تر خواهد بود.

با در نظر داشت واقعیت‌های متذکره، نظر جمعی کمیته تخنیکی در جدول شماره پنج انعکاس یافته است:

منبع: روز نامه افغانستان