جاده های مرگ در انتظار مسافران!

حادثه های ترافیکی در کنار رویدادهای امنیتی و حوادث طبیعی؛ مرگبارترین رویدادهای افغانستان در چند سال اخیر بوده است. روز گذشته  در یک حادثه ترافیکی در شاهراه کابل –  قندهار و در ولسوالی مقر ولایت غزنی بیش از ۵۰ تن جان باختند و بیش از هفتاد نفر دیگر نیز زخمی شدند. این رویداد در اثر برخورد دو موتر مسافربری از نوع ۳۰۳ با یک تانکر نفت، اتفاق افتاده است. بعد از برخورد این دو بس با تانکر نفت، آتش سوزی صورت گرفته است و بسیاری از مسافران بر اثر آتش سوزی جان شان را از دست داده است. همچنان در روزهای قبل، واژگون شدن دو موتر مسافربری در ولایت دایکندی و مسیر بامیان – دایکندی منجر به کشته و زخمی شدن چندین تن شده بود. گفته می شود هفتاد فیصد از رویدادهای ترافیکی افغانستان در شاهراه های کشور اتفاق می افتد و ۳۰ فیصد دیگر هم در جاده های داخل شهرها و روستاها. هرچند که راههای مواصلاتی روستاهای افغانستان نیز در فصل های زمستان و بهار به دلیل برف باری و بارندگی های شدید، شاهد رویدادهای مرگبار ترافیکی زیادی هستند.

از اینگونه رویدادهای دلخراش روزانه در سراسر کشور اتفاق می افتد و جان بسیاری از هموطنان ما را می گیرد، اما متاسفانه این رویدادها هیچگاه باعث نشده است که به شاهراه ها و جاده های افغانستان توجه جدی صورت گیرد و مشکلات و امنیت شاهراه ها و سایر راههای مواصلاتی بررسی شود و به آنها رسیدگی صورت بگیرد.

مشکلات جاده ها و راههای مواصلاتی بارها از سوی شهروندان کشور و رسانه ها مطرح شده است اما دولت هنوز به این مشکلات توجه نکرده است و تدابیر لازم را برای جلوگیری از تکرار اینگونه رویدادها در نظر نگرفته است. عوامل متعدد باعث وقوع رویدادهای مرگبار ترافیکی شده است اما عمده ترین آنها؛ موارد ذیل به شمار می رود:

رانندگان خمار و مست

یکی از مهمترین عوامل رویدادهای ترافیکی استفاده رانندگان از مواد نشه آور می باشد، بسیاری از رانندگان به دلیل این که در مسیر راه خواب بر آنها غلبه نکند، چرس می کشند و یا از سایر مواد نشه آور استفاده می کنند. استفاده از این مواد هنگام رانندگی ممنوع است و شخصی که معتاد به مواد مخدر باشد نباید رانندگی کند، اما شرکت های مسافربری به این موضوع توجه ندارند و به این رانندگان اجازه رانندگی می دهند و در نتیجه باعث بوجود آمدن رویدادهای خونین ترافیکی می شود.

من چندین بار مسافر شاهراه کابل – قندهار بوده ام و در موترهای بس نوع ۳۰۳ و ۳۰۴ مسافرت کرده ام. بارها شاهد بوده ام که رانندگان در وقفه های کوتاه در مسیر راه بخاطر نماز و یا غذا، به استفاده از مواد مخدر مشغول بوده اند و در حالت غیر عادی به رانندگی پرداخته اند. رانندگان این مسیر حتی به انتقاد مسافرین نیز توجه نمی کنند و دلیل می آورند که بدون استفاده از این مواد به خواب می روند و خواب آلودگی آنها باعث تصادف و خروج از مسیر جاده ها خواهد شد.

همچنان بسیاری از رانندگان با قوانین ترافیکی آشنایی ندارند و آن را مراعات نمی کنند. نادیده گرفتن قوانین ترافیکی از عوامل اصلی حوادث ترافیکی در جاده های شهری گفته می شود.

مشکلات تخنیکی جاده ها

درست لحظاتی قبل از اینکه خبر حادثه ترافیکی شاهراه کابل – قندهار را بشنوم، برنامه صبحگاهی یکی از تلویزیون های خصوصی را تماشا می کردم. مهمان برنامه یکی از مسئولین ریاست ترافیک کابل بود. مجری برنامه دلیل یک رویداد ترافیکی را که چند روز قبل در یکی از ولایات شمال کشور رخ داده بود پرسید. مسئول ترافیک بدون مکث گفت دلیلی اصلی این حادثه مشکل جاده و بی توجهی راننده بوده است. این حادثه هنگامی ریداده بود که یکی راننده ها می خواسته از راننده دیگر سبقت بگیرد و بر اثر کم عرض بودن و انحراف دیدن جاده، منجر به تصادف این دو موتر می شود و چندین نفر کشته و زخمی می گردد.

متاسفانه بسیاری از شاهراه های افغانستان و همچنان سرک های که ولایات را به همدیگر وصل می کند و یا اینکه از ولسوالی ها به مراکز ولایات وصل می شود، غیر استندرد هستند و به صورت معیاری ساخته نشده اند. کم عرض بودن سرک ها یکی از مشکلات اصلی ولایات کشور است، سرک های خامه و کم عرض در موارد زیادی باعث انحراف موترهای مسافر بری شده است و یادگارهای تلخی را در ذهن مسافران از خود برجای گذاشته است.

همچنان سرک های پخته و آسفالت شده ی شاهراه های کشور به دلیل عدم توجه و مراقبت، جاسازی بمب های کنار جاده ای در مناطق نا امن و استفاده غیر معیاری، صدمه دیده است و دوباره ترمیم نشده اند. کندگی های این جاده ها باعث می شود که در بسیاری موارد راننده ها کنترول موتر را از دست بدهند و از جاده منحرف شوند.

‎نبود علایم ترافیکی

بسیاری از سرک ها و جاده های افغانستان دارای علایم ترافیکی نیستند. علایم ترافیکی به راننده ها کمک می کند که بتوانند مشکلات مسیر را به درستی تشخیص بدهند و در نتیجه از حوادث ترافیکی جلوگیری به عمل آید. در مسیر شاهراه های بزرگ کشور متاسفانه هنوز علایم ترافیکی به صورت درست نصب نشده است و یا اگر نصب شده است توسط مخالفین مسلح و یا افراد غیر مسئول برداشته شده است و کسی دوباره اقدام به نصب آنها نکرده است.

سرعت غیر مجاز و رقابت

سرعت بیش از حد یکی از جدی ترین عوامل حادثات ترافیکی در کشور است. بسیاری از راننده های بس های کلان مسافربری، در مسیر شاهراه ها با سرعت بسیار بالای رانندگی می کنند و سرعت زیاد آنها باعث می شود که در برخورد با چاله ها و در شیب ها و گولایی ها، کنترول موتر را از دست بدهند و از مسیر اصلی جاده منحرف شوند.

همچنان بسیاری از راننده های وسایط نقلیه خورد و بس های مسافربری در مسیر راه باهم به رقابت می پردازند و هنگام سبقت گرفتن از دیگری باهم برخورد می کنند و یا اینکه مسیر قید می گردد و با موتری که از مقابل می آید، تصادف می کنند و جان بسیاری از مسافران را می گیرند.

دولت متاسفانه تا کنون اقدام جدی برای کاهش رویدادهای ترافیکی انجام نداده است. شرکت های خصوصی مسافربری که در مسیر شاهراه های بزرگ کشور و سایر راههای مواصلاتی فعالیت دارند، در استخدام راننده ها دست باز دارند و بدون رعایت قانون اکثرا راننده های را استخدام کرده اند که از قوانین ترافیکی آگاهی ندارند و همچنان معتاد به مواد مخدر هستند. آگاهی از قوانین ترافیکی و عدم اعتیاد به مواد مخدر و همچنان داشتن شش سال تجربه رانندگی، از شرایط رانندگی در شاهراه های کشور است، اما این شرایط هیچگاه از سوی راننده های شرکت های خصوصی مسافربری رعایت نشده است و مسئولین ترافیکی نیز با آنها برخورد جدی نکرده است.

موترهای این شرکت ها نیز از نظر تخنیکی بررسی نمی شود و اکثر موترها با عوارض تخنیکی جدی مواجه هستند و از فعالیت آنها در مسیرهای طولانی باید جلوگیری شود. اما متاسفانه نه شرکت های خصوصی در قبال مصؤنیت مسافران مسئولیت  شان را به درستی انجام می دهند و نه دولت بر آنها فشار وارد می کند تا مجبور به رعایت قانون شوند.

برای کاهش حوادث ترافیکی و تلفات ناشی از این رویدادها لازم است تا مسئولین ترافیک و شاهراه ها  به نصب علایم ترافیکی و ترمیم جاده ها اقدام کنند. همچنان شرکت های خصوصی مسافربری باید به صورت دقیق و جدی بررسی شود و از استخدام راننده های معتاد به مواد مخدر، جلوگیری به عمل آید.