حلِ بحران با نسخه‌ی جمهوریت

بحرانِ صدسال اخیر، در افغانستان از دلِ سیاست داخلی و خارجی بیرون می‌زند، در این چند دهه‌ی پسین آمد وشد های سلاطین و شاهانِ نام‌دار از شاه امان‌الله گرفته تا ظاهرشاه، و از رفت و آمد جریان‌های چپ و راست با گرایش‌های کمونیستی و کاپیتالیستی از داوود خان گرفته تا نجیب الله، و از فراز و فرود جهادی و امارتی و از حضور و غیاب‌های ملی ـ مذهبی‌ها درسایه‌ی دیسکورس‌های لیبرالیستی از ربانی گرفته تا کرزی، هیچ فیگوری سیاسی، در حوزه‌ی سیاستِ خارجی و داخلی در قد وقامت رئیس‌جمهور اشرف‎ غنی با اشرافِ ملی متریک برحل بحران افغانستان از آدرس به‌روزساختنِ سیاستِ داخلی و خارجی برنامه‌ی مدون و استراتیژیِ تاثیرگذار نداشته اند.

نگارنده‌ی این‌سطور؛ در این سیاهه‌ی کوتاه، به دنبال آن است که حلِ بحرانِ افغانستان، با نسخه‌ی (جمهوریت) در دو حوزه‌ی سیاستِ داخلی و خارجی، ممکن است؛ ولی هیچ شاه و سلطانی و هیچ رئیس‌جمهوری. پریزدنتی در تاریخ معاصر افغانستان کسی در قد و قامت رئیس جمهورغنی طرح و برنامه نداشته است.

سیاست خارجی؛ عبارت از یک استراتیژی یا یک رشته اعمال از پیش طرح‌ ریزی شده، توسط تصمیم ‌گیرنده‌گان حکومتی که مقصود از آن دست‌یابی به اهدافی معین و تعریف شده، در چارچوب منافع ملی است. به ‌طور خلاصه می‌توان گفت که سیاست خارجی کشورها شامل تعیین و اجرای یک سلسله اهداف و منافع ملی است که در صحنه‌ی بین‌المللی از سوی دولت‌ها انجام می پذیرد. سیاست خارجی می‌تواند ابتکار عمل یک دولت و یا واکنش آن در قبال کنش دیگر دولت‌ها باشد و در تعریفی دیگر وساده‌تر از سیاست خارجی می‌توان نوشت که: جهتی‌را که یک دولت بر می‌گزیند و در آن از خود تحرک نشان می‌دهد و نیز شیوه‌ی نگرش دولت‌را نسبت به جامعه‌ی بین المللی، سیاست خارجی می‌‌گویند.

در طول تاریخی سیاسی افغانستان، نگاه کشور همسایه‌ی جنوبی ما پاکستان به افغانستان خصمانه‌تر از سایر همسایه‌ها و به‌عنوان عمق استراتیژیک بوده و پاکستان یکی از دلایل عمده‌ی تداوم بحران جاری و تحمیلی در افغانستان به ادامه‌ی جنگ نیابتی علیه ساختار سیاسی مشروع افغانستان درسایه‌ی فقدان سیاست خارجی موثر در رابطه با پاکستان محسوب گردیده است و تلاش‌های سیاسیون پیش از داکتر اشرف غنی در راستای ایجاد دیپلماسی حسنه ولی مقتدرانه با پاکستان محتوم به شکست بوده است چنان‌چه قطع‌نظر از دیگران،  تنها حامد «کرزی» بیشتر از بیست‌بار سفر به این‌کشور، نتوانست یک پُل ارتباطی دوستانه ولی برابر، میان کابل و اسلام آباد بزند.

اما رئیس‌جمهورغنی؛ با تعریف عمق راهبردیِ سیاستِ خارجی کشور در برابر پاکستان، تقریبا میدان بازی را به خاکِ پاکستان انتقال داده است؛ چنانچه در شش‌سال اخیر شاهدیم  که ترافیک دیپلماتیک، بیشتر از اسلام آباد به سوی کابل بوده وبلندترین مقامات ارتش و حکومتِ پاکستان به کابل سفر کرده‌اند و در تازه‌ترین مورد قرار است عمران خان صدراعظم پاکستان به کابل سفرکند.

عمران خان؛ از تئوریسن‌های بیرون‌شدنِ طرج (دولت موقت) از درون گپ و گفت دوحه بود و دست به جریان سازی علیه دولت مشروع مردم افغانستان با پراکسی‌های موجود و مزدور چون گلبدین، شورای کویته و شورای پیشاور زد.

سیاست خارجی پاکستان، در افغانستان همانا ایجاد دولت هم‌سو با سیاست‌های این کشور در جنوب آسیا است که با آمدن رئیس جمهور غنی در مدار قدرت سیاسی افغانستان، قضیه برعکس گردید و حالا توپ در میدان افغانستان است و دستگاه دیپلماسی کشور، در سایه‌ی مدیریت مدبرانه‌ی رئیس جمهورغنی در مقامی ایستاده است که خطوط سرخ سیاست خارجی را در راستای قطع مداخله‌ی پاکستان، اخراج فوری  شورای کویته و شورای پیشاور رهبران دانه‌درشت گروه طالبان از خاک پاکستان تعریف گردد و تضمین صریح و شفاف پاکستان در قسمت همکاری در پروسه صلح اخد گردد.

ستراتیژی سیاست خارجی جمهوری اسلامی افغانستان در موجودیت رئیس جمهور غنی، با کشورهای دیگر منطقه و جهان دچار چرخش صد وهشتاد درجه‌ای گردیده و افغانستان دارد از یک موضع مقتدر درحوزه‌ی سیاست روابط بین الملل، با جهان صحبت می کند که این مقال حوصله‌ی پردازش جداگانه را به هریکی از آن‌ها را ندارد.

افغانستان؛ در حوزه‌ی سیاست داخلی، نیز در این یک و نیم دهه‌ی اخیر دارد به سوی توسعه‌ی پای‌داردر سایه‌ی «جمهوریت » خط مشی آهسته و پیوسته را دنبال می‌کند، چنان‌چه پس از ختم (دولت وحدت ملی) که عمدتن مشکلات سلیقه‌ای شریکِ رئیس جمهور غنی، داکترعبدالله باعث گردید که شاهد یک جهش بزرگ در راستای حکومت‌داری خوب نباشیم؛ ولی در یک و نیم سال گذشته تلاش های رئیس جمهور«غنی» و در کل تیم جمهوریت پر از دست‌آوردهای سازنده در باب سیاست داخلی کشور بوده است.