رقابت‌های انتخاباتی و رعایت اصول اخلاقی

زندگی شرافتمندانه، آرام و باعزت می‌تواند در پرتو یک حکومت دموکراتیک و مردمی شکل بگیرد. در چنین نوع از حکومت، عدالت اجتماعی و بهره‌گیری از امکانات برابر، حق تمام انسان‌هاست و دستیابی به چنین‌ حالتی نیازمند ساز و کار مشخصی است که بتواند خم و پیچ‌های مسیر را سهل و آسان ساخته و ما را به مقصد برساند.

انسان‌ها در طول تاریخ از آغاز تا امروز، شیوه‌های متنوعی از حکومت‌ها را پشت سر گذارنده‌اند که معقول‌ترین شیوه‌ی زمامداری در حال حاضر، حکومتی است که متکی به دموکراسی و مردم سالاری باشد و با پشتوانه مردمی روی کار آمده باشد. این نوع حکومت‌ها به انتخاب آرای مردم و رقابت سیاسی میان احزاب، گروه‌ها و افراد جامعه ایجاد می‌شوند، انتخابات جزء اساسی سیستم‌های دموکراتیک به شمار می‌رود؛ در نظام دموکراسی، انتخابات جزء لاینفک آن محسوب می‌گردد و تشکیل حکومت بدون انتخابات، به یک پیکر بی تن شبیه است.

در این میان رقابت‌های سیاسی برپایه‌ی قوانین نافذه‌ی هرکشور لازمه‌ی هر انتخاباتی است؛ لذا باید تمام قواعد بازی و ضروریات‌ آن، در چارچوب اصول و اخلاق دموکراتیک، رعایت گردد تا گردش نخبگان و گزینش آنها در حلقه دولت و قدرت به صورت شفاف صورت گیرد. هنجارهای اخلاقی، در کارزار انتخابات مسئله‌ی قابل توجهی است که نباید دست کم گرفته شود، یعنی فضای رقابتی طوری رقم نخورد که رقبای انتخاباتی و طرف دارانشان با رفتارهای نامتعارف و غیرمنطقی باعث هتک حرمت به همدیگر نشوند.

اصولنامه‌ی رفتاری و اخلاقی از سوی «تیم دولت ساز» برای کمپاین انتخاباتی در روزهای گذشته تهیه و با رسانه‌ها شریک شد که در آن احترام به ارزش‌های بنیادین دین مبین اسلام و سنت نبوی و عنعنات پسندیده مردم افغانستان در تمامی فعالیت های انتخاباتی، در صدر مواد آن جا گرفته است؛ همچنان رفتارمطابق قانون اساسی و قانون انتخابات افغانستان و دیگر قوانین نافذه کشور در مراحل انتخاباتی، اجتناب از هرگونه اظهارات و حرکت‌ها که به حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و وحدت ملی افغانستان صدمه وارد می کند از مهم ترین بندهای آن به شمار می رود.

احترام به حقوق اساسی همه شهروندان به شمول زنان، مردان، کودکان و کلیه اقشار کشور، احترام به حریم شخصی و خصوصی نامزدان و معاونین تکت‌های انتخاباتی، دوری از هرگونه نفاق پراکنی قومی، زبانی، مذهبی، سمتی و منطقوی و اجتناب از هرگونه شعار و عملی که سبب بروز نفرت، کینه، کدورت و خشونت بین اعضا و هواداران تیم های انتخاباتی گردد، از اساسی ترین مواد این اصول رفتاری است.

در اصولنامه‌ی اخلاقی که تیم دولت ساز برای انتخابات سال۹۸ ریاست جمهوری افغانستان ارائه کردند، استانداردهای یک رقابت سیاسی دموکراتیک درج گردیده است. عدم رعایت اصول اخلاقی در مبارزات انتخاباتی، می‌تواند تاثیر ‌دو وجهی سیاسی-‌اجتماعی داشته باشد؛ پیامد سیاسی آن، این است که حریف انتخاباتی با یک اتهام اخلاقی رقیب خویش را از صحنه حذف کند.

از بعد اجتماعی انگ اخلاقی می‌تواند تاثیرات مخرب و جبران ناپذیر زیادی داشته باشد؛ جنگ روانی برعلیه رقیب و نشانه گرفتن بعضی از تابوهای اخلاقی ارزش مدار اخلاقی-فرهنگی از جمله مواردی است که برخی از رقبای سیاسی، به آن متوسل شده اند، موضوع فساد اخلاقی در ارگ و نیز اتهام فساد اخلاقی به بعضی از نمایندگان زن پارلمان افغانستان و استفاده از این حربه‌ی ناموسی قبل از آنکه تعیین کننده برنده و بازنده تکت‌های انتخاباتی باشد بیشترین ضربه را به ساحت حیثیت بانوان کشور وارد می سازد.

زیرا هریک این بانوان و نیز کاندیدا‌ها متعلق به یکی از خانواده‌های افغانی و همین جامعه می باشند که سزاوار زندگی عزت‌مندانه هستند. کش و قوس‌های انتخاباتی روند کوتاه مدتی است که طی دو ماه همه چیز در مورد آن پایان می‌پذیرد و تیم‌هایی که مقبولیت مردمی و جایگاه شایسته‌ی اجتماعی داشته باشند با پشتوانه‌ی آراء مردمی در رأس قدرت قرار می‌گیرند.

بنابراین مبارزات انتخاباتی نباید آنقدر هیجان به وجود آورد تا افراد را وادارد که خارج از دایره‌ی بازی، به فول سیاسی متوسل شوند. رقابت‌های سیاسی کار ویژه‌های مختص به خود را دارد و نقشه‌ی راه مدون و موثری می‌طلبد که مورد توجه مردم واقع شود؛ می‌‌توان با ارائه‌ی برنامه‌های کارا مردم را با تیم انتخاباتی خود همراه ساخت.

مردم چشم به راه یک افغانستان آرام، آزاد و آباد و در انتظار حل مشکلات‌شان هستند، هرکاندیدایی که یک پلان جامع برای از بین بردن نا‌ امنی، فقر، بیکاری و… داشته باشند قطعا مورد حمایت اکثریت قرار می‌گیرند.

کاندیدا‌‌ها به عنوان بازیگران اصلی صحنه انتخابات می‌بایست پایبندی خود را به ارزش‌های اخلاقی حفظ کنند، رعایت این ارزش‌ها چه در جریان تبلیغات نامزدها و چه در جریان شعارها و برنامه‌های انتخاباتی یکی از ضروریات مبرم و شخصیت ساز پنداشته می‌شود؛ بنا بر این «اخلاق انتخاباتی» فقط لفظ و واژه نیست که صرف با سخن‌گفتن همه چیز حل شود، کسی که قصد دارد در نظام دموکراسی در دایره‌ی قدرت و تصمیم گیری یک کشور قدم بگذارد؛ باید طی یک رقابت معیاری واصولی این مسیر را پشت سر بگذارند، در غیر این‌ صورت قطعا نقطه سیاهی در کارنامه‌اش به جای خواهد ماند که از چشمان تیزبین جامعه و مردم افغانستان دور نخواهد ماند و اگر افرادی هم با روش‌های ناصواب به قدرت دست یابند، هیچ‌گاه از سوی مردم آن کشور مورد بخشش قرار نخواهند گرفت و بدون شک آنها شرمندگان واقعی تاریخ این مرز و بوم خواهند بود و به تعبیری زمانی که دست این افراد برای مردم رو می شود مورد انزجار فراوان قرار می‌گیرند.

رعایت ارزش‌های اخلاقی و پاسداری از کرامت انسانی از مهم‌‌ترین مقوله‌های این مکانیسم است و آنچه که تکت‌های انتخاباتی را می‌تواند به پیروزی برساند درایت و فهم سیاسی و داشتن یک نقشه‌ی راه است که با آن شیوه‌های پیروزی را بیاموزند و دست یابند.

شریفه جمال/رشد