سران حکومت‌هرگز آدم‌های توان‌مند را در کنار شان تحمل نمی‌توانند/نظام کنونی از بین برود!
محمد اسماعیل خان از چهره‌های برجسته جهادی و از فرماندهان مشهور وابسته به جمعیت اسلامی در حوزه غرب افغانستان است. او قدرت‌مند ترین مرد هرات و از چهره‌های جنجالی در سیاست افغانستان است. آقای اسماعیل از معدود فرماندهان جهادی است که موفق شد از زندان طالبان از قندهار فرار کند. او از چندین سوء قصد نیز جان سالم بدر برده است.
او به نام امیر هرات مشهور است و سال‌ها والی این ولایت پر درآمد بود. پس از ولایت، آقای اسماعیل خان به عنوان وزیر انرژی و آب در حکومت کرزی کار کرده است. اکنون مانند بیشتر رهبران جهادی، خانه نشین است و از حضور در حکومت وحدت ملی بی بهره مانده است.
پرسش نخست را این گونه شروع می‌کنیم جناب وزیر صاحب، چرا وضعیت امنیتی افغانستان بجای اینکه بهبود یابد روز به روز خراب‌تر می‌شود ؟
به نام خدا، سلام به شما و خوانندگان محترم تان. عرض کنم که جنگ افغانستان، تنها نا امنی و جنگ با سلاح و تفنگ نیست، بلکه جنگ روانی نیز است و کشور در جنگ تحمیل شده‌ای قرار دارد که از سوی کشورهای همسایه و منطقه به راه انداخته شده است. این جنگ بیش از ۲۰ سال است در کشور ادامه دارد، با این تفاوت که امروز ابعاد آن گسترده تر شده است که در این جنگ، اندیشه‌های مانند داعش، طالب و دیگر گروه‌های مخالف دولت و برخی از کشورهای همسایه و منطقه نیز نقش دارد.
اهداف درازمدت کشور های همسایه، منطقه و برخی کشورهای دور سبب شده تا افغانستان، جنگ دوامدار را شاهد باشد و این جنگ ادامه پیدا خواهد کرد.
واقعیت امر این است که افغانستان به یک چالش منطقه ای روبرو شده است که مجموعی از کشورهای همسایه افغانستان، به پشتیبانی از طالبان می پردازند. داعش هم به حمایت ابرقدرت‌ها در افغانستان، فعالیت اش را آغاز کرده است و این‌ها ناشی از ضعف حکومت تحمیلی از سوی یک خارجی است. در یک کشور فقیری مانند افغانستان، تقسیم قدرت و موجودیت کشمکش های نژادی، قومی ومنطقه‌یی درد آور است که این ناتوانی ها حکومت را با جنگ دوامدار روبرو ساخته است.
اشتباه حکومت وحدت ملی در کجا است؟ چرا هر روز میزان ناراضیان دولت بیشتر می‌شوند در حالی‌که ارگ این حکومت را موفق ترین حکومت تلقی می‌کند. مثلن شماری از رهبران سیاسی که هم پایگاه مردمی دارند و هم پیشینه جهادی، در گروه های سیاسی اپوزیسیون حکومت قرار دارند ؟
حکومت‌های ضعیف هرگز آدم‌های توان‌مند را در کنار شان تحمل نمی‌توانند. حکومت وحدت ملی، یک حکومت ائتلافی و تحمیل شده توسط خارجی‌ها و هم‌زمان قوم‌گرا است که میان دو دسته انتخاباتی تقسیم شده است و به همین دلیل با موجی از برخورد سیاست مداران کشور رو به رو شده است. این حکومت از چهره هایی استفاده می‌کند که نمی‌توانند کشور را که با دنیایی از مصیبت‌ها رو به رو است، اداره کنند.
تمایل حکومت وحدت ملی به استخدام افرادی که در کارزارهای انتخاباتی، نقش داشتند و نیز تعیین افراد معامله‌گر به عنوان مشاور، به هدف اینکه از آنان در انتخابات پیش رو نیز کار گیرند، حکومت را عملا به دو دسته انتخاباتی تقسیم کرده است. از این رو، حکومت به سوی یک ناتوانی و چالش بزرگ پیش رفته است.
آیا این گزینش‌های که می‌گویید عمدی از سوی سران حکومت صورت گرفته ؟
حکومت گزینه دیگری ندارد، زیرا رهبران حکومت وحدت ملی، خود چهره‌های قوی نیستند تا مردمی باشند و بتوانند رضایت مردم را کسب کنند. از این رو تلاش می‌کنند تا بتوانند به گونه‌ای رضایت شماری که با آنان هم‌کار بوده را کسب کنند که آنان نیز اهل کار نیستند. همین مساله سبب شده تا ناتوانی کنونی رونما شود.
اگر وضعیت به همین منوال پیش برود آیا افغانستان بطرف جنگ‌های داخلی نمی‌رود ؟
پیش بینی‌های کنونی نشان می‌دهد در صورتی که حکومت نتواند انتخابات زود هن‌گام را برگزار کند و نیز اگر به سوی تغییر و تحول در زمینه رهبری که مورد اعتماد مردم باشد پیش نرود، نگرانیم که مداخله آشکار بیرونی‌ها و نیز کشیدن حکومت به سوی مسایل قومی سبب شود که کشور با یک جنگ داخلی رو به رو گردد.
از نظر شما دلیل اینکه اخیرا مشکلاتی میان حکومت و برخی از سران آن ایجاد شد و این کار منجر به تشکیل (ائتلاف نجات افغانستان) هم شد چیست؟
انزجار و نفرت درون حکومتی و افزایش مخالفت‌های درون حکومتی، بسیار خطرناک است. یک زمانی به همین دلیل، حکومت از درون منفجر می‌شود و نیز اختلافات در کابینه آغاز می شود، این بسیار دردآور و خطرناک است که این مساله ناشی از بی عدالتی‌های موجود است.
حکومت در تقرری هایش به سوی بی عدالتی روان است و همین مساله سبب شده تا خیلی از چهره هایی نزدیک حکومتی از این بی عدالتی، متاثر شوند. این کنش، آینده بسیار بدی دارد و فکر نمی‌کنم رییس جمهور و رییس اجرایی برای بیرون رفت از این معضل، راه حلی روی دست داشته باشند، مگر اینکه شخصیت‌های بزرگ کشور مداخله کنند و وادارشان بسازند. در غیر این، دو رهبر حکومت وحدت ملی نمی‌توانند وضعیت را به حالت عادی برگردانند.
طوری که دیده می‌شود حکومت وحدت ملی با یک برنامه ریزی دقیق سران مجاهدین و رهبران جهادی به شمول خود شما را به حاشیه می‌راند، فکر می‌کنید حکومت فعلی چرا قصد دارد شما را نادیده بگیرد و از میدان سیاست کشور حذف کند ؟
افغانستان عملا زیر اداره آمریکا است و اشغال شده است. بر کشوری که نیروهای خارجی مسلط باشند، این نیروها علاقه‌مند اند مهره های خودی داشته باشند تا بتوانند آرمان و آرزوهای شان را توسط آنان عملی کنند. مجاهدین مردمی اند که در سه دهه، توانستند دو قدرت کمونیزم و تروریزم را شکست بدهند. مجاهدان، انسان‌های آزادی خواهند و خواهان آزادی کشور اند. خارجی ها نمی‌خواهند این آزادی خواهی را.
در این مورد دو اصل وجود دارد. اول اینکه خارجی ها از حضور یک جمعیت بزرگ باورمند، نگران اند، زیرا این افراد نمی گذارند اهداف خارجی‌ها در این سرزمین عملی شود. دوم اینکه حکومت وحدت ملی دست نشانده است و رهبران حکومت ناگزیر اند تا از دستور کسانی که امکانات را فراهم می‌سازد فرمان‌برداری کنند.
نکته دیگر اینکه مجاهدان، انسان های بزرگ اند و با دنیای از تجربه می دانند که در شرایط کنونی، افغانستان را چگونه از بحران، نجات دهند. حکومت ضعیف کنونی اما چنین انسان‌ها را در کنارش نمی خواهد و همین است که افغانستان را با چالش روبرو کرده اند.
راه حل این چالش در کجا است، با توجه به مواردی که از ابتدای صحبت تان یاد کردید آیا افغانستان باید همواره در اینگونه چالش ها بماند؟
به همین تازه‌گی، نماینده سازمان ملل نزد من آمد و برایش گفتم که شما نخست بر خودتان رحم کنید. زیرا با هزینه نمودن میلیون ها دالر، نتیجه کارتان هنوز صفر است. نیروهای بین المللی ۱۳۰ هزار نیرو در افغانستان داشت و حالا می خواهد دوباره شمار نیروهایش را تا ۱۷ هزار بالا ببرد.
من به نماینده سازمان ملل گفتم که با ۱۳۰ هزار نیرو که نتوانستید وضعیت افغانستان را بهبود ببخشید با ۱۷ هزار هرگز نمی توانید به این هدف دست یابید. با این کار تنها خودتان را مصروف نگه می دارید و ملت افغانستان را نیز بیچاره می کنید.
دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا هرشب داد می زند و سخنان بزرگ می‌گوید، اما با لاف و پتاق نمی شود. ده هزار دیگر هم سرباز اضافه کنید. با ده هزار سرباز، ۱۵ هزار مردم ما را نیز بکشید. اما این کشتار نتیجه‌ای ندارد، زیرا اگر نتیجه می‌داشت روس ها ۲ میلیون تن را کشتند و ۳ میلیون را زخمی و معیوب کردند اما موفق نشدند.
پس بهتر است ترامپ از عقل اش کار گیرد و اجازه دهد مردم و شخصیت‌های بزرگ کشور در قالب لوی جرگه، جرگه عنعنوی و یا توسط انتخابات زودهنگام یا یک حکومت عبوری، نظامی را سرکار کنند که مورد تایید ۷۰ تا ۸۰ درصد شهروندان کشور باشد. زیرا حکومت کنونی اعتبارش را از دست داده است و دیگر مردم روی حکومت وحدت ملی باورمند نیستند. از این رو، باید تحول ایجاد شود، نظام کنونی از بین برود و نظامی تازه‌ای روی کار آید تا مورد پشتیبانی مردم باشد.
یعنی شما به این باور هستید که باید نقش کشورهای خارجی در افغانستان کم‌رنگ شود که شخصیت‌های افغانستان بتوانند با راه‌بردهای که پیشتر اشاره کردید برای کشور تعیین سرنوشت بهتر کرده بتوانند ؟
کم‌رنگ بودن و پررنگ بودن نقش کشورهای خارجی در افغانستان، ارزش ندارد؛ اما بهتر است خارجی‌ها به تقدیر ملت ما دست نزنند و بگذارند تا مردم افغانستان خود برای سرنوشت شان، راه حلی بیابند.
خداوند امریکایی‌ها را از افغانستان بیرون کند. در آن‌صورت دو یا سه سال سخت پیش رو خواهیم داشت؛ اما سرانجام راه بیرون رفت را پیدا خواهیم کرد.
عامل جنگ های داخلی و بحران سیاسی و امنیتی افغانستان به نظر شما آمریکا است ؟
آمریکا عملا در افغانستان حضور دارند و به گونه مستقیم در بحران سازی کشور دست دارند. امریکایی‌ها معاش مامور، لباس و اعاشه سربازان کشور را می‌دهند، پول تجهیزات و سلاح‌ها را می‌دهند و فعلا همه چیز به دست امریکایی ها است.
اینکه چرا امریکایی‌ها و روس ها به افغانستان آمده اند، یک بحث بسیار طولانی است. افغانستان یک منطقه راهبردی میان دو قدرت است و هر کدام از این قدرت ها در افغانستان باشد طرف دیگر را تهدید می‌کند. قدرت‌ها همیشه با هم در حال رویارویی اند و پلی که باید از آن بگذرند، افغانستان است.
گزارش های وجود دارد که قرار است تا چند وقت دیگر لوی جرگه با محوریت آقای حامد کرزی برگزار شود در جریان هستید؟ با توجه به اینکه حکومت موافقتنامه تشکیل حکومت وحدت ملی را جدی نگرفت و عملی نکرد. آیا این لوی جرگه می تواند روی این موضوع هم تصمیم بگیرد یا نه بیشتر روی تغییر در قانون اساسی و تغییر در نظام سیاسی افغانستان می چرخد؟
رییس جمهور {کرزی} چند روز پیش از طریق تماس تیلفونی همراهم صحبت کرد. گفت مدارکی را می‌فرستد که نشان می دهد برای برون رفت از وضعیت کنونی کشور، چه برنامه ای با بزرگان دارد و چگونه برای حل چالش‌ها باید اقدام شود.
هرگاه این مدارک به دستم برسد آن را در شورایی که متشکل از افراد آگاه است به بحث می‌گیریم و پس از مطالعه مدارک، موافقه یا عدم موافقه مان را نشان خواهیم داد.
از دید شما آقای کرزی مدیر خوب برای افغانستان بود یا آقای غنی رییس جمهور کنونی ؟
کرزی آدم خیلی توان‌مندی است. در مدت ۱۳سال حکومت کرزی، ناامنی به میزانی که امروز است نبود. بزرگ‌ترین ساخت و سازهایی که در کشور پس از سقوط رژیم طالبان شده، در ۱۳ سال حکومت کرزی شده است. کار ساخت ۷ بند آبی در سطح کشور را نیز در زمان حکومت کرزی شروع کردیم، اما پس از روی کارآمدن حکومت وحدت ملی، کار هیچ کدام از این بندها خوب پیش نرفت. حتی بند سلما که در دوره حکومت آقای غنی گشایش یافت نیز از دست‌آوردهای حکومت آقای کرزی است.
بند پاشتان را که تهداب اش را ما گذاشتیم، ۱۵ درصد کار آن صورت گرفت و حالا پس از سه سال باید به بهره برداری سپرده می شد که اینگونه نشده است.
آقای غنی متاسفانه با چالش های بزرگی روبرو شد که نتوانست پروژه های دوران حکومت کرزی را به پایان برساند.
با توجه به صحبت‌های شما، فکر می‌کنید روزی مجاهدین دست بکار شوند اگر بیشتر از این نادیده گرفته شوند؟ اگر احتمالاَ هم این کار شود آیا مجاهدین بازهم سلاح بدست خواهند گرفت یا چگونه؟
مجاهدین خواهان تامین صلح و ثبات در کشور اند. چنان‌چه پس از سقوط طالبان، مجاهدین بخاطر تامین امنیت، جنگ افزارهای مان را تحویل دادیم؛ مساله ای که یک اشتباه بزرگ بود، زیرا آن زمان، ارتش ملی وجود نداشت.
حالا نیز شمار مجاهدین کشور به بیش از ۱۵ تا ۲۰ میلیون می رسد که نادیده گرفتن این مجاهدین، منجر به وضعیت بحرانی کنونی شده، چنان‌چه این وضعیت به سوی هرج و مرج در حرکت است. اگر مجاهدین در قدرت نقش فعالی می داشتند هرگز فرصت سوم برای آمدن طالبان به وجود نمی آمد.
از این رو، اگر رییس جمهور غنی به این دیدگاه اش -دور نگه‌داشتن مجاهدین از قدرت- ادامه بدهد، بی ثباتی افزایش خواهد یافت. مجاهدین طرفدار سقوط نظام نیست، اما اگر ببینند که نظام در خطر سقوط است و طالبان اداره کشور را به دست می گیرند، در آن‌صورت اگر حکومت بخواهد یا نخواهد مجاهدین دست به کار خواهند شد.
سلاحی در دست‌رس مجاهدین هست که در آن شرایط که اشاره کردید از آن استفاده کنند؟
افغانستان، ذخیره گاه جنگ افزار است. جنگ افزارهایی که از مجاهدین گرفته شده است در ذخیرگاه های هر ولایت نگهداری می‌شود. در طول این مدت، جنگ افزارهای زیادی در اختیار ارتش ملی قرار داده شده است و ذخیرگاه های جنگ افزار و مهمات در هر شهر کشور موجود است.
ما از این ناحیه با مشکل مواجه نخواهیم بود. اما امیدوارم کار به اینجا نکشد.
مصاحبه کننده: نقیبه بارکزی/هشدار
