ضرورت تلاش برای صلح پایدار!
از زمان های دور که در جنگ های باستانی دختران جوان توسط نیروهای دشمن به گروگان گرفته می شد تا امروز که زنان و کودکان مورد هدف گلوله افراد مسلح قرار می گیرند و در حمله های انتحاری و انفجارها معمولا انسان های بی گناه و کودکان و زنان به قتل می رسند، انسان های عادی همواره از صلح دم زده است و آن را ستایش کرده و بر دوام آن تاکید کرده اند. اما جنگ نیز جز جدایی ناپذیر زندگی بشر بوده است و همواره انسان های بوده اند که بیشتر از صلح به جنگ روی آورده اند و جنگ طلبی آنها آرامش را از جهان بشری سلب کرده است.
افغانستان نیز در تاریخ خود هیچگاه نتوانسته صلح و ثبات دایمی را تجربه کند. جنگ های مختلف زندگی مردم افغانستان را متاثر ساخته است و باعث شده است که صلح و ثبات در کشور به وجود نیاید. عدم ثبات دایمی، پروسه مردم سالاری و حکومت داری خوب را نیز با چالش مواجه ساخته است و مجال توسعه زیربناهای اقتصادی و فرهنگی را از مردم کشور ما گرفته است.
در شانزده سال پس از طالبان، هرچند که ما توانسته ایم چندین انتخابات را با تمام حاشیه هایش برگزار کنیم و برای اولین بار انتقال مسالمت آمیز قدرت را شاهد باشیم، اما هنوز کشور ما از صلح دوامدار و با ثبات برخور دار نیست و جنگ همچنان در گوشه و کنار کشور ما دوام دارد و برای نمونه دیروز از سقوط منطقه سرخ کوتل ولایت بغلان به دست طالبان خبر داده شد و سربازان امنیتی در این منطقه تنها توانستند از محاصره جان سالم بدر برند.
در عین حال دیروز پنجمین نشست چهار جانبه افغانستان، پاکستان، چین و ایالات متحده آمریکا برگزار شد. گفتگوهای چهار جانبه برای یافتن نقشه راه صلح افغانستان برگزار می شود. اعضای نشست چهار جانبه در چهارمین نشست خود در ماه حوت سال گذشته، تصمیم گرفته بودند که اولین گفتگوی مستقیم با طالبان را در ماه مارچ سال روان میلادی ترتیب دهند، اما گروه طالبان با انتشار بیانیه اعلام کردند که در این نشست اشتراک نمی کنند. طالبان همواره درخواست ها برای گفتگوی مستقیم را رد کرده است و به این ترتیب تمام تلاش های حکومت افغانستان برای رسیدن به صلح با بن بست مواجه شده است و برآیند آنها صلح و آرامش نبوده است.
حکومت افغانستان در سال ۱۳۸۹ شورای عالی صلح را به منظور تامین صلح در کشور و گفتگو با مخالفین مسلح، تاسیس کرد، چند ماه قبل نیز حکومت وحدت ملی هیئت رهبری این شورا را با آرایش و ترکیب جدید معرفی کرد، اما با وجود این همه و با گذشت بیش از پنج سال، هنوز این شورا گام مهمی در راستای تامین صلح بر نداشته است و عملکرد آن از سوی شهروندان کشور با انتقادات جدی مواجه است و ضعف مدیریتی آن باعث شده است که بودجه هنگفتی که برای آوردن صلح سرمایه گزاری شده بود، به هدر برود.
آنچه امروزه و اکنون برای مردم ما اهمیت حیاتی و وافر دارد صلح پایدار و دایمی است. مردم افغانستان از حکومت وحدت ملی و همچنان از شورای عالی صلح افغانستان انتظار دارد که زمینه را برای آوردن صلح دایمی در کشور فراهم بسازند و تلاش نمایند تا صلح در کشور ما بصورت پایدار و ثابت تامین گردد.
مسئله گفتگوهای صلح و تامین صلح پایدار امروزه به نحوی دغدغه هر شهروند افغانستان شده است و در هر کجا، فکر و ذهن مردم کشور با این مسئله در گیر هستند. می توان گفت، گفتمان صلح علاوه بر اینکه یکی از مسئولیت های حکومت است و باید از سوی حکومت افغانستان دنبال شود، یک گفتمان مردمی نیز است و مردم افغانستان هر لحظه چشم انتظار این هستند که مسئله صلح در کشور شان به یک نتیجه قابل قبول و مثبت برسد.
آنچه اکنون حکومت افغانستان می تواند برای تامین صلح پایدار باید انجام دهد نکته های ذیل است:
گام نخست حکومت افغانستان باید استراتیژی مشخص جنگ و صلح را تدوین بکند؛ چیزی که وضعیت جاری و سخنان مقامات دولتی کشور، نشانگر فقدان آن در دستگاه دیپلماسی کشور است. رئیس جمهور در سخنرانی اش در لندن، به شدت از نقش پاکستان در پروسه صلح افغانستان انتقاد کرد، اما بازهم گفتگوهای صلح در پاکستان انجام می شود و حکومت افغانستان یکی از اشتراک کننده ها است. هرچند که حکومت گفته است بنا به تعهدات قبلی اش در این نشست شرکت می کند و اولویت را به گفتگوهای بین الافغانی قایل هست، اما تا زمانیکه ما استراتیژی مشخص در رابطه با صلح نداشته باشیم و هربار با چند تا پیش فرض در گفتگوها حاضر شویم؛ چه این گفتگوها بین الافغانی باشد و چه با اشتراک سایر کشورها، نتیجه مثبتی حاصل نخواهیم کرد و صلح همچنان برای ما دست نیافتنی خواهد بود. اگر واقعا مسئله صلح برای مقام های دولتی ما مهم است و همچنان معتقد هستند که پاکستان می تواند نقش کلیدی در آوردن صلح برای افغانستان داشته باشد، آیا انتقادات شدید مقام های بلند پایه دولتی از حکومت پاکستان، منجر به بی اعتمادی بیشتر بین دو کشور و آسیب رساندن به پروسه ی صلح نمی شود؟
در گام دوم؛ حکومت باید بتواند حمایت کشورهای همسایه و کشورهای منطقه را از پروسه صلح در افغانستان و استراتیژی صلح دولت، بدست بیارود و آنها را متقاعد بسازد که صلح در افغانستان به نفع آنها نیز خواهد بود و باعث خواهد شد که تهدیدهای امنیتی در کشورهای آنها نیز کاهش یابد. در گفتگوهای چهار جانبه، از همسایه های افغانستان تنها پاکستان حضور دارد، در حالیکه هر کدام از کشورهای همسایه ما در پروسه صلح می توانند نقش داشته باشند و حکومت باید فضایی را مهیا بسازد که اعتماد همه کشورهای همسایه را بدست بیاورد و توافق نظر و دیدگاه را در رابطه به صلح در افغانستان ایجاد کند.
ایجاد اجتماع نظر و اعتماد سازی در مورد صلح افغانستان بین کشورهای همسایه، می تواند راههای رسیدن به صلح را هموارتر بسازد و روند گفتگوها را نیز با موثریت و در نهایت با موفقیت به انجام برساند. اما نبود این اجماع نظر و نبود اعتماد در بین کشورهای همسایه افغانستان، یکی از چالش های اصلی صلح در کشور می باشد و حکومت افغانستان هنوز نتوانسته اعتماد سازی لازم را در مورد پروسه ی صلح بوجود بیاورد.
برای موفقیت در پروسه صلح، حکومت افغانستان باید خود ابتکار عمل را در دست بگیرد. نشست ها و گفتگوها در مورد صلح در افغانستان همواره از سوی همکاران بین المللی و مؤسسات فعال در عرصه ی صلح برگزار شده است. حکومت افغانستان باید ابتکار عمل را در دست گیرد و با طرح یک استراتیژی دقیق و خشونت پرهیز، وارد میدان گفتگوهای صلح شود و بتواند یک اجتماع نظر همگانی را در مورد پروسه ی صلح بوجود بیاورد.
حکومت افغانستان برای آوردن صلح پایداردر کشور، باید برنامه های کوتاه مدت، متوسط المدت و دراز مدت داشته باشد، اما متاسفانه در دستگاه دیپلماسی کشور هنوز چنین راهبردی وجود ندارد و بیشتر از اینکه سیاست عملگرا و مدون در رابطه با صلح وجود داشته باشد، از سنت ها و ایده های کهنه استفاده صورت گرفته است. حکومت باید افراد خاصی را موظف می کرد که در مورد صلح بصورت استراتژیک مطالعه و تحقیق می کرد و تجربه های کشورهای مختلف را بررسی می کرد و با استفاده از این تجربه ها و مطالعات دقیق و استراتژیک وارد گفتگو می شد، اما متاسفانه اکثر کسانی که در گفتگوهای صلح اشتراک می کنند، با یک دید استراتژیک پشت میز گفتگو نمی نشینند و این باعث شده است که ما هنوز با صلح پایدار و دایمی فاصله ی زیادی داشته باشیم.
