عمق استراتژیک پاکستان در قبال افغانستان

عمق استراتژیک پاکستان در قبال افغانستان وتاثیر آن برروابط سیاسی وامنیتی هردو کشور چیست؟

عمق استراتژیک پاکستان در قبال افغانستان را می توان از زبان جنرال اختر عبدالرحمان رئیس سازمان اطلاعات و امنیت ملی پاکستان در زمان جنرال ضیالحق بخوبی فهمید برخی جنرال های پاکستانی از عمق استراتژیک تفریف نظامی دارند و معتقد اند که قلمرو افغانستان می تواند یک عمق استراتژیک برای پاکستان در صورت حمله هند به پاکستان محسوب شود

جهاد مردم افغانستان در برابر اشغال اتحاد جماهیر شوروی در زمان جنگ سرد زمینه مداخله وسرباز گیری استخبارات پاکستان از نیروهای مجاهدین را  مساعد ساخت وافغانستان به عنوان خط دفاعی برای پاکستان ایالات متحده آمریکا در برابر اتحاد جماهیر شوروی قرار گرفت

۱۴ سال جهاد و۹ سال حکومت مجاهدین فرصت کافی در اختیار سیاست مداران و دستگاه استخباراتی پاکستان بود تا زوایایی آشکار و پنهان سیاست خارجی افغانستان را مورد  تجزیه و تحلیل قرار دهند

جهاد افغانستان با دستاوردهای اقتصادی سیاسی نظامی همراه بوده برای پاکستان  احمد شاه مسعود زمانی گفته بود پاکستان اگر در پی تشکیل دولت دوست در افغانستان می بود هیچ کسی به اندازه رهبران جهادی دوست پاکستان نبود

پاکستان به عنوان کشور ایده آل از منظر فرهنگی و اجتماعی برای بسیار از شهروندان افغانستان مهم است روابط اجتماعی، فرهنگی ،اقتصادی برخلاف حوزه سیاسی بسیار درهم تنیده است مولفه های فرهنگی و اجتماعی در سیاست خارجی دولت افغانستان اهمیت بسیار مهم دارد و جغرافیایی فرهنگی افغانستان برای بازی گران منطقه ای بخصوص پاکستان مهم است

اهداف اصلی ومهم سیاست خارجی پاکستان در قبال افغانستان قرار ذیل است

یکم:

هیدور پلیتیک وتاثیر آن بر روابط افغانستان و پاکستان

تغییرات اقلیمی،رشد جمعیت ،مصرف بی رویه آب در سطح جهان بحران کم آبی در کشور ها به پدیده مهم در سیاست خارجی کشورها مبدل خواهد شد کشورهای که با بحران آب مواجه اند با خطر بزرگ تر از جنگ نظامی روبه رو خواهند شد ما نند پاکستان این موضوع را پالیسی سازان و استراتژیست های پاکستانی خوب می دانند در کنار موضوع

خط سرحدی دیورند مساله بسیار مهم که روابط افغانستان و پاکستان را زیر تاثیر قرار داده است آب های افغانستان است

دوم :

استراتژی‌ قتل با هزار زخم

با خواندن کتاب سپاهی گم نام از جنرال اختر عبدالرحمان رئیس سازمان اطلاعات و امنیت ملی پاکستان در زمان جنرال ضیالحق بخوبی میشود فهمید که پاکستان ا ز ما چه میخواهد واحمد رشید نویسنده چیره دست پاکستانی که قضایای سیاسی وامنیتی افغانستان را از دیروز تا حالا دنبال می کند نبشته می کند، سیاست خارجی پاکستان در قبال افغانستان این است که  افغانستان آهسته آهسته بسوزد

سوم :

خروج قوت های خارجی از افغانستان

نگاه جنرالان پاکستانی این است که حضور نیروهای خارجی در افغانستان تهدید امنیتی برای پاکستان است ومداخله پاکستان در افغانستان را  محدود می سازد پاکستان کشور که در دوران جهاد افغانستان توانست فرصت مناسبی برای یار گیری مهر های قومی افغانستان مساعد ساخت وزمینه کمک های میلیاردی کشور های عربی که بر بالای چاه نفت خوابدن برای خود مساعد سازند

جهاد افغانستان توانست پاکستان را در تعاملات منطقه ای و بین المللی بیشتر مطرح نماید و پاکستان به نماینده گی از افغانستان در چانه زنی وبده بستان های سیاسی نقش بازی نموده ومدیریت بحران جنگ وسیاست افغانستان را نمود

اما حضور فزیکی غرب وناتو در افغانستان در فردای پسا ۱۱ سپتامبر برای پاکستان درد سرساز بوده است وپاکستان دیگر نتوانسته است ما نند دوران جهاد افغانستان نقش بازی کند

چهارم:

واکنش پاکستان با نفوذ سیاسی هند در افغانستان

اردوی پاکستان می خواهد تحقیر های گذشته را در برابر هند تلافی کند ،پاکستان دولتی فرورفته دربحران امنیتی است که از چهار جهت با بحران امنیتی رو به رو است

منازعه کشمیر با هندستان

منازعه دیورند با افغانستان

منازعه مرزی بابنگلادش

جدای طلبی از سوی اقلیت بلوچ

این تعارض منافع مرزی پاکستان  بحران امنیتی است برای پاکستان که دراین مشکلات مرزی افغانستان  صحنه درگیری میان پاکستان و هندستان است

احمد رشید تحلیل گر برجسته پاکستان در کتاب  سقوط به هرج مرج می گوید پاکستانی ها به این باور رسیده اند که هند در حال تسخیر افغانستان است وباید از گسترش حوزه نفوذ سیاسی هند جلو گیری نمود

در مقابل هند در صدد ایجاد فشار بر پاکستان ودر گیر نمودن پاکستان در  قضایای سیاسی وامنیتی افغانستان است تا بتواند آسان تر وکم هزینه تر  پاکستان را مدیریت بحران نماید پاکستان از روابط دوستانه افغانستان و هند نگران است در حالیکه افغانستان نسبت به نزدیکی چین وپاکستان هیچ گونه حساسیتی نشان نداده است

هند کشور است که بعد از پیروزی دولت مجاهدین در افغانستان نقش مثبت وحمایوی از افغانستان داشته است هند در فصل مقاومت مبارز علیه تروریسم وافراط گرایی (طالبان) در کنار مقاومت گران قرار داشته ودر  فصل نوین سیاسی افغانستان در پروسه بازسازی و نوسازی نقش کلیدی ومهم بازی نموده است

ولی این نقش برای پاکستان دشمن دیرینه هند قابل قبول نیست یکی از خواست های پاکستان  محدود سازی نقش هند در افغانستان است وحضور هند را یکی از دلایل جنگ افغانستان می دانند هند سالانه دوهزار بورسیه تحصیلی برای جوانان افغانستان در  بخش های نظامی و ملکی تخصیص داده است تا کنون بیشتر از دو میلیارد دالر کمک کرده است در بخش های مختلف، احداث بند سلما یکی از بند های بزرگ افغانستان  و ساختن تعمیر پارلمان افغانستان  وگسترش نفوذ هند در افغانستان نگرانی های امنیتی پاکستان را بیشتر ساخته است نگاه نظامیان پاکستان این است که افغانستان سیاست خارجی خودرا از زاویه دید پاکستان ترسیم نماید

چهارم:

نفوذ گذاری پاکستان در درون حکومت افغانستان

پاکستان خواستار آموزش نیروهای امنیتی دفاعی کشور در پاکستان است امری که از نظر مردم افغانستان قابل قبول نیست هم نیروهای امنیتی وهم طالبان در پرورشگاه تروریسم وافراط گرایی آموزشی ببینند در حالیکه تقسیم بندی طالبان به طالبان خوب بد طالبان پاکستانی و طالبان افغانی جنایت علیه بشریت است

به نظر می‌رسد که تا زمانیکه حکومت افغانستان خواسته های پاکستان را عملی نسازد پاکستان فشار لازم را بر بالای طالبان افغانی نشان نخواهد داد

حمایت از حضور طالبان در نظام سیاسی کشور برجسته ساختن نقش نیروهای سیاسی هم سو وابسته به اسلام آباد تامین منافع سیاسی اقتصادی پاکستان از سوی حکومت افغانستان از اهداف اصلی ومهم سیاست خارجی پاکستان در قبال افغانستان است گاهی پاکستان فراتر از عرف دیپلماتیک ونزاکت سیاسی تاکید می نماید عدم حضور کافی پشتون ها  در سمت های سیاسی افغانستان نارضایتی پشتون ها از نظام سیاسی افغانستان بخش از اظهارات غیر عقلانی،منطقی و مسئولانه مقامات پاکستانی است

زمانی جنرال مشرف گفت بیش از ۵۰ فصد از حکومت افغانستان در اختیار تاجک ها وپنجشیری ها قرار دارد در همه دفاتر عکس احمد شاه مسعود نصب است وپشتون های افغانستان ازاین وضعیت ناراضی هستند .

اما در زمان رئیس جمهور غنی سیاست خارجی افغانستان از رویکر موازنه گرایی منفعلانه به رویکر امنیت جوی توسعه محور تغییر رویکرد داد.

نویسنده: کریم الله خاوری

نوت: مسئولیت این مقاله به عهده نویسنده است. خبرگزاری رشد در باره آن هیچ نظری ندارد.