مسکو و کابل چینل تازۀ گفتگوهای ستراتیژیک را تحکیم می بخشند

روسیه و افغانستان تماسهای شانرا در سطح مسوولین شوراهای امنیت توسعه میدهند. قابل ذکر است که طی شش ماه اخیر منشی شورای امنیت فدراسیون روسیه “نیکولای پاتروشیف” و حمدالله محب مشاور رئیس جمهور افغانستان در امور امنیتی دو ملاقات نهایت مهم را در قلمرو روسیه انجام دادند. بنابرین، با اطمینان می توان گفت که : “چینل پاتروشیوف- مُحب” ظرفیت آنرا دارد تا به یک مرکز پیشتاز گفتگوهای ستراتیژیک میان مسکو و کابل مبدل گردد.

به تأریخ ۲۰ نوامبر سالجاری (۲۰۱۹)، در پایتخت روسیه، ملاقات سالانۀ منشی های شوراهای امنیت “کشورهای مستقل و مشترک المنافع” برگزار گردید. برای اشتراک در ملاقات متذکره از داکتر حمدالله مُحب، مشاور رئیس جمهور غنی در امور امنیتی منحیث مهمان خاص دعوت بعمل آمده بود. از دیدگاه سطح نفوذ سیاسی، حمدالله مُحب، بعد از رئیس جمهور غنی، “شخص دوم” در حاکمیت افغانستان شمرده می شود. داکتر مُحب عملاً لیدر دستۀ “وطن پرستان جدید افغان” می نامند. این “وطن پرستان جدید افغان” طی یک سال اخیر توانستند مواضع و نفوذ خویش را در سطوح بلند حاکمیت (اعم از اداری و سیاسی) بطور قابل ملاحظۀ بالا ببرند و تحکیم ببخشند. نمایندگان این دستۀ سیاسیون افغان در حال حاضر، صرف نظر از عمر نسبتاً جوان در ساختارهای امنیتی افغانستان اعم از در اردو، پولیس، ادارات استخباراتی و امنیتی  پُست های رهبری را در اختیار دارند. مشخصات ممیزۀ “وطن پرستان جدید افغان” را پراگماتیزم (عملگرائی) و ریالیزم سیاسی تشکیل میدهد. آنها مخالفین سرسخت هرگونه تحریکات تروریستی و افراطی بوده، طرفدار تأمین مناسبات متقابلاً مفید و سازنده با دولت های منطقه و همچنان روسیه می باشند.

در مسکو، تا چندی قبل به هرگونه دسته های سیاسی که با حکومت رئیس جمهور برحال، محمد اشرف غنی پیوند می داشتند بی اعتنائی صورت میگرفت.

ضمیر کابولوف، شخصیکه در وزارت امور خارجۀ فدراسیون روسیه بخش افغانستان را پیش می برد، توجه اساسی اش را در تأمین مناسبات با دفتر طالبان در قطر، بافتن توطیه های مشترک با حامد کرزی، رئیس جمهور اسبق افغانستان و سایر گروه ها و محافل اپوزیسیونی در کابل متمرکز ساخته بود. این طرز العمل در پایان کار منجر به افلاس کامل پالیسی مسکو در استقامت افغانستان گردید: مناسبات با حکومت رئیس جمهور غنی تخریب گردید و محاسبه بالای حلقات اپوزیسیونی در افغانستان باعث تحکیم مواضع روسیه در افغانستان نگردید. معاشقۀ برخی از مأمورین وزارت امور خارجۀ فدراسیون روسیه با طالبان  سر انجام به نفع دیپلومات امریکائی زلمی خلیلزاد پایان یافت. خلیلزاد یک سال تمام بدون موفقیت تلاش نمود تا “ملاهای تند رو” (گروه طالبان) را معتقد بسازد تا از “جهاد” در افغانستان دست بکشند و موافقتنامۀ صلح را به امضاء برسانند.

برخی از علایم نشان میدهد که در اخیر بهار و شروع تابستان سالجاری (۲۰۱۹) در مسکو به آن فکر افتادند تا پالیسی نچندان موفق خویش را در استقامت افغانستان تصحیح نمایند. با آنکه از “خط مشی کابولوف” مبنی بر ادامۀ معاشقه با اپوزیسیون غیر متجانس افغانی اجتناب صورت نگرفته، رویهمرفته تصمیم بر آن شده تا در “خط مشی” متذکره ” اعتدال” وارد گردد و مناسبات با حکومت افغانستان با نحوۀ جدیدی از سر گرفته شود. این در حالیکه افراد و اشخاصی از تیم رئیس جمهور غنی از بهار سالجاری (۲۰۱۹) سیگنال های معینی را به کرملین پیرامون آماده بودن ارگ برای همکاری های متقابلاً مفید رساندند. یکی از این میانجیگران سفیر افغانستان در مسکو داکتر لطیف بهاند می باشد. موصوف طی هشت ماه اخیر مساعی فعال را به هدف نزدیکی کابل و مسکو به راه انداخته است.

در پایتخت روسیه فعال شدن نمایندگان افغانستان را نمی توانستند مشاهده ننمایند. لیکن اشاره های متقابل به هدف آماده بودن برای تأمین مناسبات جدید سیاسی نه از وزارت امور خارجه، بلکه از دفتر شورای امنیت فدراسیون روسیه به گوش رسیدند. برای تأمین چینل جدید ارتباط با کابل منشی شورای امنیت ملی روسیه، جنرال “نیکولای پاتروشیف” دست به کار شد. پارتنر (همکار) او در این چینل داکتر حمدالله محب گردید.

نخستین ملاقات پاتروشیوف و محب پس از مرحلۀ از سر گیری “نرم” مناسبات در تابستان سالجاری (۲۰۱۹) در شهر اوفای روسیه، حین اجلاس بین المللی مسوولین ارشد امور امنیتی صورت گرفت. به قول منابعی روزنامۀ ما که از اوضاع بخوبی آگاهی دارند، صحبت میان این دو مأمور عالی رتبه و پِرنفوذ، آنگاه در فضای “نهایت مثبت” انجام یافته بود. دومین ملاقات آنها در مسکو، به تأریخ بیست نوامبر صورت گرفت. معلومات دست داشته نشان میدهد که گفتگو میان پاتروشیوف و مُحب در حدود یک ساعت دوام نمود. سایت رسمی شورای امنیت روسیه در مورد ملاقات “پارتوشیوف – مُحب” کم حرف است، آنجا  صرف تذکر یافته است: ” نیکولای پاتروشیوف و حمدالله مُحب حین گفتگو توجه خویش را به مسایل مبارزه با تهدیدهای تروریستی به منظور تأمین ثبات در حوزۀ آسیای مرکزی مبذول داشتند.”

با اینهمه، صحبت های پاتروشیوف و مُحب به احتمال زیاد صرف محدود به مباحثه روی مسایل فعالیت گروه های تروریستی در افغانستان نبوده باشد.

یک منبعی روزنامۀ ما در کابل، در ارتباط به موضوع به شرح ذیل ابراز نظر می نماید : ” مُحب و پاتروشیوف، هر دو از وزنۀ بلند سیاسی برخوردار اند، نفوذ و اثر گزاری هر دوی آنها بالای اوضاع سیاسی در کشورهایشان فراتر از موقف های رسمی شان می باشد. می توان بدون تردید تأکید نمود که این دو سیاست مدار حین گفتگو طیف وسیعی از مسایل را به شمول مناسبات دو جانبه مورد بحث قرار داده اند. اینکه گزارش رسمی در مورد ملاقات مُحب و پاتروشیوف در سایت رسمی شورای امنیت فدراسیون روسیه صرف محدود به یک سطر می باشد، میرساند که هم پاتروشیوف و هم مُحب فعلاً علاقمند اند تا تفصیل گفتگوی شان مخفی بماند.”

به باور عده ای از آگاهان مسایل سیاسی در  کابل “در حال حاضر می توان گفت که  چینل جدید ارتباط “پاتروشیوف – مُحب” دیگر یک واقعیت است، واقعیتی که دیر زمانی انتظار آنرا داشتند: مناسبات روسیه – افغانستان در سطح وزارت خانه های دو کشور دیریست صرف در حد تشریفات و رسمیات عمومی قرار دارند. اعتماد  در این مناسبات دیده نمی شود، بنابرین، در آن هیچگونه دورنمائی مثبتی نیز به نظر نمی رسد. در عین حال، مناسبات میان مسوولین شوراهای امنیت دو کشور بر مبنای اصول متفاوت ایجاد می گردد: تأمین گفتگو و ارتباط شخصی، تلاش به خاطر ایجاد حلقۀ اعتماد و ایجاد چینل دایمی ارتباطات ستراتیژیک. این چینل می تواند اساسی برای از سر گیری همه جانبۀ مناسبات میان مسکو و کابل گردد.”

یک تن از آگاهان امور در کابل در صحبت با روزنامۀ “نی زاویسیمایا گازیته” خاطر نشان ساخت : “عنقریب در افغانستان نتایج انتخابات ریاست جمهوری رسماً اعلان میگردد. کمتر کسی شک دارد که داکتر غنی، رئیس جمهور برحال مجدداً برندۀ انتخابات خواهد شد. اپوزیسیون افغانی اندر این باب می تواند سر و صدای را بلند نماید، با هیجان عدم موافقت خویش را با نتایج انتخابات ابراز بدارد، لیکن توان تغییر اوضاع را ندارد. احتمالاً در مسکو عوامل متذکره را در نظر میگیرند، و به قول معروف “نمی خواهند تمام تخمهای سیاسی را در یک سبد بگذارند.” دور از احتمال نیست که مسکو در دورنمائی نزدیک ستراتیژی “دو سره” را در افغانستان پیش خواهد برد : وزارت امور خارجه و ضمیر کابولوف به بازی با طالبان، کرزی و مخالفین افغان (مثل عبدالله عبدالله و پسر گلبدین حکمتیار) ادامه خواهد داد، و شورای امنیت فدراسیون روسیه و شخص پاتروشیوف، بدون سر و صدای اضافی به تحکیم چینل سیاسی ارتباط با رئیس جمهور غنی از طریق داکتر مُحب شخص معتمد  وی، خواهد پرداخت. در حقیقت، در مرحلۀ کنونی، همچو یک تمیز و تفکیک ستراتیژی مسکو را در استقامت افغانستان می توان در ذات خویش یک نوع پیشرفت دانست، این ستراتیژی حداقل بهتر و آینده دار تر از آنچه که تا حال ادامه داشته، است.”

منابع ما خبر میدهند که نیکولای پاتروشیوف و حمدالله مُحب الی پایان سالجاری (۲۰۱۹)  یک ملاقات دیگری را نیز انجام خواهند داد.

منبع : http://www.ng.ru/world/2019-11-

ترجمه : غوث جانباز