نقش رسانه ها در آگاهی دهی از انتخابات

چهارمین قوه ی سهیم در تعیین سرنوشت سیاسی کشور رسانه ها به حساب می آیند، در نظام های دموکراتیک که اساس آن، مبتنی بر اصل مردم سالاری و نظارت شهروندی است، رسانه ها به عنوان ناظر غیر مستقیم بر اعمال و سیاست های حکومت، نقش و اثر گذاری شایانی در شفافیت عملکردهای زعیمان سیاسی و نحوه مدیریت آنان در ساختار نظام را بر عهده دارند؛ زیرا رسانه به عنوان صدای رسای مردم، همیشه گویای حقایق و اتفاقاتی است که در یک جامعه سیاسی به وقوع می پیوندد.

همه میدانیم که ماهیت نظام دموکراسی، تکثر گرا و همدیگر پذیر است، در این نظام علایق و سلیقه های مختلف از اقوام و جریان های متعدد در جامعه سیاسی و مدنی نقش ایفا می کنند که تمامی فعالیت های سیاسی مدنی، در چارچوب قوانین به هدف ایجاد نظم اجتماعی تدوین و انتشار یافته است که در دسترس عموم شهروندان قرار دارد، یعنی تکثر گرایی نظام دموکراتیک به این معنی نیست که کدام شخص و یا گروهی، هر آنچه دلش بخواهد در رفتار سیاسی و مدنی شان انجام دهند؛ بلکه اشخاص و گروه های مختلف، با در نظرداشت قوانین نافذه، از آزادی های سیاسی و اعتراضات مدنی برخوردار اند نه فراتر از آن.

اگر چنین نباشد و فعالیت ها در چارچوب قوانین محدود و تعریف نشده باشد منجر به هرج مرج اجتماعی گردیده و نظم عمومی به هم می¬ریزد که در این صورت، بقیه شهروندان از عملکردهای نا محدود و خارج از حدود و ثغور قوانین یک یا چند گروه سیاسی، متضرر می گردند؛ لذا تکثر گرایی نظام های دموکراتیک را می توان چنین قلمداد کرد که جمع کردن گروه های سیاسی، اقوام و عقاید مختلف، زیر چتر واحد نظام، در چارچوبه قوانینی که برخواسته از اراده عموم و آئینه تمام نمای اقوام و گروه های مختلف جامعه و کشور باشد تمثیل می گردد، لذا قوانین نیز مطابق با عرف، فرهنگ و اعتقادات مردم با حضور نماینده گان توده ها شکل گرفته و به منصه اجرا گذاشته می شود که کسی نتواند بر آن اعتراض داشته باشد در یک نظام دموکراتیک، بعد از سه قوه مقننه، قضائیه و اجرائیه، رسانه¬ها و خبرنگاران به عنوان چهارمین قوه تأثیر گذار بر روند سیاسی – حقوقی کشور رول اساسی دارند.

نقش رسانه ها در چنین نظام، بیشتر، جنبه نظارتی و اطلاع دهی از اتفاقات و رویدادهای سیاسی – اجتماعی را دارا می باشد؛ بنا بر این رسانه ها در سطح کلان، جنبه و مسئولیت دو وجهی دارند، از یک سو به عنوان صدای رسای جامعه به نماینده گی غیر مستقیم از مردم، بر علاوه انتشار رخدادهای خبری، بر عملکرد های سیاسی – حقوقی مقامات حکومت نظارت دارد رفتار و سیاست های آنان را زیر ذره بین قرار می دهند.

از سوی دیگر در راستای تنویر اذهان عمومی از ساختار حکومت، دفاع و نقد از نظام موجود، بر تقویت نظام و انگیزه دهی در جهت حمایت شهروندان از آن، در برابر عوامل و پدیده های مخالف ارزش های عمومی موضع اتخاذ می نمایند؛ رسانه ها اعم از نوشتاری، صوتی و تصویری از چنان اهمیت والایی بر خوردار اند که هر سخن و کلمه ی که از آن منتشر می شود به صورت مثبت و منفی تأثیر قابل توجهی بر افکار شهروندان می گذارند، به همین دلیل است که مسئولیت متصدیان امور رسانه ی بس خطیر و کارساز است که باید در راستای نشر حقایق و رویدادهای روز، مبتنی بر واقعیت ها عمل نموده و مهم تر از همه حمایت از نظام دموکراسی را که خود مولد آن است در برابر دشمنان آن، سر لوحه فعالیت های خویش قرار دهند.

در طول مدت نزدیک به دو دهه فعالیت های رسانه ها به عنوان ناظر بر رخدادها و رویدادهای جامعه، تا حدود زیادی قابل قدر و ستودنی بوده اما کافی نیست، زیرا یک بخشی از قوام و استقرار نظام نوپای دموکراسی در کشور با نشرات مثبت و حمایت رسانه-ها قوت بیشتری به خود گرفت، همه می دانیم که از ابتدای تهداب گذاری نظام، مردم با پدیده دموکراسی و مولفه های آن نا مأنوس بودند، چون مردم ما از گذشته های دور تا کنون، نظام های شاهی و جمهوری های دیکتاتوری و استبدادی؛ حتی امارت خود خوانده طالبانی نیز را تجربه نموده بودند که کمتر شناختی در مورد مزیت های نظام دموکراسی داشتند؛ لذا طی دو دهه حاکمیت دموکراسی در کشور، در کنار سائر ورکشاپ ها و سیمینارهای علمی در مورد آموزش و آگاهی دهی از نظام موجود، انتخابات و مولفه های حقوق بشری، رسانه ها یگانه عامل نشر و پخش این آگهی ها و آگاهی دهی بود که از این طریق، آن را به سمع و نظر عموم مردم افغانستان میر سانید، بر علاوه نشر و پخش این برنامه ها، رسانه ها شخصا نیز در ابعاد وسیع دموکراتیزه شدن جامعه، با انتشار مقاله ها کاریکاتورها و دیدگاه های کارشناسان اهل خبره، سهم قابل توجهی در حمایت از نظام و آگاهی دهی به شهروندان، ادا نمودند.

بنا بر این اکنون که در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری قرار داریم بر می‌تابد تا رسانه‌ها کماکان نقش آگاهی دهی خویش را از روند این پروسه ملی مسئولانه ادا کنند، فرهنگ سازی رسانه‌ها در شکل دهی باور همگانی به یک انتخابات سالم می‌تواند تعیین کننده و کارساز باشد، اکنون که جنگ روانی در حادترین شرایط زمانی خود رسیده است بر می‌تابد تا جامعه مطبوعاتی کشور به صورت مسئولانه کارکردها و دستاوردهای مقامات سیاسی، مخصوصا آنانی که کاندیدا هستند را مورد غور و بازپرسی قرار دهند.

نقش نظارتی و آگاهی دهی رسانه‌ها از روند انتخابات اهمیت چند بعدی دارد که می‌تواند به کاهش جنگ روانی کمک نموده، شفافیت انتخابات را رقم بزند و کارکردهای مفاخرانی که بوق و کرنای خدمت به افغانستان را سر می‌دهند مورد بازنگری و پوشش قرار دهند، انتخابات پیش رو نسبت به انتخابات‌های گذشته فوق العاده مهم و تعیین کننده است؛ زیرا افغانستان از مرحله وابستگی کماکان به مرحله گذار قدم برداشته است و خود کفایی‌ها در قبال تأمین بودجه انتخابات و تجهیز پرسنل امنیتی از عایدات داخلی موارد چشمگیری اند که در طول دو دهه حاکمیت نظام موجود، از این مزایا برخوردار نبودیم؛ بنا بر این رسانه‌ها در انتخابات ریاست جمهوری باید طی یک فراخوان ملی، عموم مدعیان خدمت گذاری را مورد ارزیابی قرار دهند و واقعیت‌های موجود را از کارکرد و دستاوردهای تک تک آنان به سمع و آگاهی مردم افغانستان برسانند باور به این امر دور از حقیقت نیست که اگر خانواده رسانه‌ی کشور با هدف نشر حقایق، کارکرد مسئولین و مدعیان کسب قدرت را تحت پوشش معیاری متناسب با اخلاق رسانه‌ی قرار دهند مردم افغانستان در انتخابات پر شور اشتراک خواهند کرد و مسئولانه به خدمت گذار صادق رأی خواهند داد، در این صورت است که گامی دیگر را به سوی شکوفایی و دولت مقتدر برخواهیم داشت.

احمد مختار قادری