اشاره: ولایت هلمند در جنوب‌غرب افغانستان یکی از ناآرام‌ترین و خبرسازترین مناطق این کشور در پانزده سال اخیر بوده است. در نبردهای پانزدۀ سالۀ هلمند ده‌ها سرباز داخلی و خارجی جان باخته و صدها تن زخم برداشته‌اند. اما این ولایت همچنان دست‌خوش جنگ، ترور و خشونت بوده است. هلمند سال‌ها تحت کنترل نیروهای انگلیسی بود. به‌تکرار در رسانه‌های محلی افغانستان نیروهای بریتانیایی متهم به قاچاق مواد مخدر و دامن‌زدن به ناامنی شدند. با خروج نیروهای خارجی از هلمند وضعیت این ولایت پیچیده‌تر از گذشته شد. طالبان تا دروازه‌های ولایت پیش کشیدند و نبردهای سنگینی را راه‌انداختند. با قوت گرفتن طالبان در جنوب به ویژه هلمند، به تازه‌گی ارتش امریکا اعلام کرد که ۳۰۰ نیروی دریای خود را به هلمند در جنوب افغانستان می‌فرستد. این اقدام در پی یورش‌های پیهم شورشیان به لشکرگاه مرکز ولایت و مقر والی صورت گرفت. آمارهای جهانی از گسترش تولید و قاچاق مواد مخدر در هلمند حکایت دارد. والی هلمند اذعان می‌دارد که این ولایت به تنهایی نصف مواد مخدر جهان را تولید می‌کند.
در پیوند به وضعیت عمومی ولایت هلمند خبرنگار افغانستان.رو مصاحبه‌یی اختصاصی را با حیات‌الله حیات والی این ولایت انجام داده است. آقای حیات از ناکامی دولت و جامعه جهانی در مبارزه با مواد مخدر سخن می‌زند و مدعی است که برای تأمین امنیت در گذشته همکاری خوبی میان نیروهای افغانستان و خارجی وجود نداشته است. شرح مصاحبه را در زیر می‌خوانید:
س: آقای حیات سپاس از این‌که زمینۀ پرس‌وپال را فراهم ساختید. وضعیت امنیتی در ولایت هلمند چگونه است؟
ج: معمولاً در فصل زمستان اوضاع امنیتی خوب‌تر می‌شود و جنگ‌ها فروکش می‌کند. در هلمند تحرکات نظامی دشمن کم شده است. اما برعکس فعالیت‌های امنیتی ما در برابر دشمن افزایش یافته است. تلاش می‌ورزیم در مناطقی‌که تهدید وجود دارد، پیش‌روی کنیم.
س : نیروهای امنیتی به چه قسمت‌های هلمند کنترل دارند و طالبان چه مناطقی را در اختیار دارند؟
ج: ولسوالی‌هایی داریم که از پانزده سال بدین‌سو در اختیار طالبان قرار دارد. شماری از مناطق از چهار سال بدین‌طرف در تصرف شورشیان است. دو ماه پیش هم دشمن در حمایت خارجی‌ها توانستند یک ولسوالی ما را سقوط بدهند. در یک ولسوالی دیگر، به خاطر این‌که نیروهای ما توسط دشمن اسیر نگردد، عقب‌نشینی کردیم. دیگر بخش‌های جغرافیا در اختیار دولت است.
س: شما از همکاری خارجی‌ها با شورشیان در حمله به لشکرگاه (مقر والی) سخن زدید. چه کشورهایی از شورشیان در هلمند حمایت می‌کنند؟
ج: جای شک نیست که در صفوف شورشیان داخلی اتباع خارجی از کشورهای چیچن، ازبکستان، پاکستان و ایران هستند. همسایه‌های نزدیک ما پاکستان و ایران در کنار این‌که شورشیان طالب را در بخش مهارت‌های نظامی آموزش می‌دهند، کمک‌های مالی و تجهیزات نظامی را هم در اختیار آنان قرار می‌دهند. در این اواخر، در ولایت هلمند شواهد و اسناد زیادی در زمینۀ حمایت این دو کشور از طالبان داریم.
س: شما جنگ‌افزاری را که ساخت ایران و پاکستان باشد، دریافت کرده اید؟
ج: در جنگ دو ماه پیش، سلاح و مهمات هر دو کشور را گیر کردیم و فعلاً در اختیار ماست.
س: در ماه‌های پسین گزارش‌هایی منتشر شد که بر اساس آن شورای کویتۀ طالبان به ولایت هلمند انتقال یافته است. اطلاعات شما در این زمینه چیست؟
ج: معلومات استخباراتی ما نشان می‌دهد که شورای کویته همچنان در پاکستان وجود دارد. برخی از مسوولان و قوماندانان برجستۀ طالبان گاه‌گاهی به هلمند می‌آیند. اما آنها در این ولایت مستقر نشده‌اند. آنها می‌فهمند که در هلمند مصون نیستند. اصل مسأله به فشار جهانی‌یی‌که بالای پاکستان وجود دارد، مربوط می‌شود. پاکستانی‌ها می‌خواهند اذهان عمومی را بفریبند و نشان بدهند که شورای کویته را به داخل افغانستان انتقال داده‌اند. تا هنگامی‌که کشورهای همسایه به ویژه پاکستان به اهداف خود نرسند، فکر نمی‌کنم شورای کویته از آن سوی دیورند به افغانستان انتقال کند.
س: پیشتر شایعاتی منتشر شده بود مبنی بر این‌که برخی از مناطق جنوب به طالبان واگذار می‌شود. شما چنین احتمالی را می‌بینید؟
ج: من این موضوع را به شدت رد می‌کنم. دولت افغانستان- مسوولان امنیتی و محلی- مصمم است که از خاک خویش دفاع نمایند و “یک بلیست” خاک ولایات را به دشمن واگذار نخواهد کرد. بر عکس، ما آماده‌گی کافی داریم مناطقی‌که در دست دشمن قرار دارد را پاک سازی کنیم.
س : به‌تازه‌گی ارتش امریکا تصمیم گرفته که ۳۰۰ نیروی دریای خویش را به هلمند بفرستد. در حال حاضر چه شمار نیروهای خارجی در هلمند حضور دارند و نقش آنها در جنگ چیست؟
ج: نیروهای خارجی در هلمند حضور دارند. اما شمارشان دقیق نیست. به خاطر این‌که در رفت و آمد هستند. نقش آنها به مشوره‌دهی و تربیۀ نیروهای امنیتی و همچنان حمایت هوایی خلاصه می‌شود. هیچگاهی در جنگ رویاروی اشتراک نمی‌کنند.
س: شما حضور نیروهای امریایی را در هلمند نیاز می‌بینید؟
ج: نیروهای امنیتی ما تا هنوز قسمی‌که لازم است به پا ایستاد نشده‌اند. بنابراین، به مشورۀ نظامی و تعلیم و تربیۀ آنها برای قوی‌شدن صفوف نیروهای امنیتی ما نیاز داریم. البته این همکاری دوجانبه میان ایالات متحدۀ امریکا و حامیان‌شان وجود دارد.
س: برخی منتقدان می‌گویند که نیروهای امریکایی و انگلیسی پانزده سال در هلمند حضور داشتند، اما حضور آنها هیچ کمکی در راستای تأمین امنیت و صلح ثبات نکرد. به باور شما، چرا نیروهای امریکایی و انگلیسی نتوانستند امنیت را به هلمند برگردانند؟
ج: من معتقدم که جنگ راه حل نیست. ما باید روی بدیل جنگ (صلح) کار کنیم. ولی دشمن می‌کوشد از راه جنگ پیش برود و مناطق زیادی را به کنترل در آورد. به همین دلیل، ما مجبور هسستیم در برابر اعمال ضد اسلامی و حقوق بشری دشمن بیاستیم و از خاک و مردم خود دفاع کنیم.
در جنگ اخیر هلمند، دشمن صدها کیلومتر سرک را تخریب کرد، پل و پلچک را نابود کرد، دروازه‌های مکاتب را بست. ما مکلفیت داریم این سهولت‌های ابتدایی را برگردانیم و در راه تأمین امنیت مردم بکوهشیم.
س: در مورد نقش نیروهای امریکایی و انگلیسی در هلمند چیزی نگفتید؟
ج: به باور من نقشی داشتند؛ اما قسمی‌که لازم بود وظیفۀ خود را همراه با نیروهای امنیتی افغانستان انجام بدهند، نداده‌اند. از هر دو طرف کمی و کاستی وجود داشته است. اما حالا پالیسی دولت افغانستان این است که با نیروهای خارجی همکار بمانیم و قوت‌های دفاعی و امنیتی ما روی پای خود ایستاد شوند تا در آینده از احتیاج خارجی‌ها خلاص شویم.
س : هلمند یکی از ولایاتی است که بیشترین کشت و زرع مواد مخدر در آن صورت می‌گیرد. اکنون وضعیت هلمند از لحاظ کشت، قاچاق و تولید مواد چگونه است؟
ج: متأسفانه تغییر در زمینۀ کشت و تولید مواد مخدر به وجود نیامده است. در این بخش پول هنگفتی به مصرف رسیده است؛ اما جامعۀ بین‌المللی و دولت افغانستان نتیجه‌یی به دست نیاورده‌اند. از عوامل عمدۀ نا امنی در هلمند مواد مخدر است. تنها هلمندِ افغانستان نصف مواد مخدر جهان را تولید می‌کند. ما فعلاً روی بدیل برای دهاقین کار می‌کنیم. تلاش می‌ورزیم از پول ناچیزی‌که فعلاً در این بخش به مصرف می‌رسد، استفادۀ زیاد کنیم.
س: برخی گزارش‌ها از دخالت نیروهای خارجی در کشت مواد مخدر و نا امنی‌ها در هلمند حاکی است. شما به عنوان والی هلمند در این باره چه می‌دانید؟
ج: نا امنی راه را برای کشت مواد مخدر باز می‌کند. مواد مخدر بر عکس در گسترش نا امنی نقش دارد. پولی‌که به دست دشمن و مافیای مواد مخدر می‌رسد، در نا امنی نقش اصلی را بازی می‌کند.
دو علت اصلی نا امنی هلمند مواد مخدر و معادن است. از معادن هلمند هم دشمن پول گزافی به دست می‌آورد. از دلایل دیگر وضعیت بحرانی هلمند، مرز باز چند صد کیلومتری این ولایت با پاکستان و ایران است. در پانزده سال مرز ۲۱۰ کیلومتری هرگز کنترل نشده است. این راه به روی تمام تروریستان و تخریبکاران باز است. قطار مافیای مواد مخدر از این مرز به ساده‌گی استفاده کرده و عبور و مرور می‌کند. تروریستان هم به آسانی وارد می‌شوند.
س: ریشۀ مافیای مواد مخدر به کجا بر می‌گردد؟
ج: مواد مخدر تنها ریشۀ داخلی ندارد. بل خارجی‌ها در مواد مخدر دست دارند. در واقع، پشت مواد مخدر، مافیای بین‌المللی است. اگر در بیرون مرزها در زمینۀ مبارزه با مواد مخدر کاری نشود، هرگز در داخل موفق به از میان برداشتن این پدیده نخواهیم شد. با یک میکانیزم هم باید روی مافیای بین‌المللی فشار بیاید و هم روی کشت بدیل فکر شود. این می‌تواند ما را به نتیجه برساند.
س : گفته می‌شود حلقات خارجی چشم به معادن ولایت هلمند از جمله یورانیم این ولایت دوخته‌اند. آیا احتمال استخراج معادن یورانیم وجود دارد؟
ج: در طویل‌المدت شاید چنین برنامه‌یی باشد. اما تاجایی‌که ما می‌دانیم از یورانیم تا کنون استفاده نشده است. سنگ مرمری که به نام “رخاب” در هلمند است و گران‌بها می‌باشد، از پانزده سال به این سو از آن بی‌رحمانه استفاده می‌شود و به شکل غیر مسلکی از معادن بیرون می‌شود. این معادن در نزدیکی خط دیورند قرار دارد و از سال‌ها به این طرف در آنجا نا امنی است. این سنگ قیمتی، منبع خوب عایداتی برای دشمن است. سنگی‌که به نام افغانستان باید به جهان صادر شود، به کشورهای همسایه قاچاق شده و از آدرس و نام این کشورها به جهان صادر می‌گردد.
س: قرار است بخش‌هایی از لاین پروژۀ تاپی از ولایت هلمند بگذرد. آیا احتمال عبور این لاین با توجه به نا امنی‌های هلمند از این ولایت وجود دارد؟
ج: ما صد فیصد آماده‌گی تأمین پروژۀ تاپی را که یک پروژۀ مهم است داریم. ساحاتی که پروژۀ تاپی قرار است عبور کند، به گونۀ کامل در اختیار نیروهای امنیتی است. همزمان با آغاز کار پروژۀ تاپی امنیت در هلمند بهتر خواهد شد و من اطمینان می‌دهم که در برابر کار پروژۀ تاپی، بند کجکی و کانال زمین‌داور که پنجاه سال پیش در وقت داوود خان پلان شده بود، هیچ مشکلی وجود ندارد. این پروژه‌ها به زودترین فرصت آغاز خواهد شد و مردم هلمند از آن مستفید خواهند شد.
س: آیا داعش در ولایت هلمند فعالیتی داشته است؟
ج: تا کنون هیچ آثاری از داعش در هلمند وجود ندارد. تنها در هلمند طالبان و همکاران خارجی‌شان مصروف جنگ هستند. داعش تا کنون هیچ فعالیتی در هلمند نداشته است.
س: جناب والی، وضعیت امنیتی هلمند را در بهار چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
ج: با توجه به پلان‌های عملیاتی‌که روی دست داریم و عملی خواهیم ساخت، به مردم هلمند اطمینان می‌دهم که بهار آینده خوب‌تر از سال پیش خواهد بود. بالای مردم هلمند صدا می‌کنم که با نیروهای امنیتی خود همکاری کنند تا مناطق زیر تهدید را از حضور دشمن پاک کنیم. بدین ترتیب زمینۀ رفتن اولاد هلمندی به مکت فراهم شود و رشد کنند.
س: برخی نماینده‌گان هلمند پیشتر در گفت‌وگو با افغانستان.رو از ضعف مقام‌های محلی در هلمند و نا هماهنگی در این ولایت سخن زده بودند. آنها مدعی بودند که نا امنی ریشه در پراکنده‌گی نیروهای محلی دارد. شما این ادعا را می‌پذیرید؟
ج: این ادعا را رد می‌کنم. میان ارگان‌های امنیتی و ملکی قسمی‌که لازم است هماهنگی وجود دارد. با وجود احترامی‌که به نماینده‌گان هلمند دارم، آنها خود متأسفانه روابط و همکاری لازم با ادارۀ ولایتی ندارند. متیقن هستم اگر معلومات کافی از مردمی‌که به آنها رأی داده بگیرند، آنها خواهند گفت که هماهنگی در هلمند وجود دارد.
جای شک نیست که دو ماه پیش دشمن و همکاران خارجی‌شان پلان داشتند که هلمند و لشکرگاه را سقوط بدهند. اما با قربانی زیاد نیروهای امنیتی و مردم هلمند توانستیم که از لشکرگاه مردانه وار دفاع کنیم و دشمن را ضربۀ قوی بزنیم.
منبع: افغانستان رو
