چتر واحد برای گفتوگوهای صلح
دیروز نخستین نشست شورای رهبری مصالحه تحت ریاست رییس جمهور غنی در ارگ برگزار شد. هدف از شکل‌گیری شورای مصالحه، ایجاد فضا و چتر واحد برای موضوع صلح در کشور است.
طی چهار سال گذشته کوشش‌های متعددی برای رسیدن به صلح صورت گرفت. هرچند این تلاش‌ها نتایج ملموسی به همراه نداشت، اما روزنه‌هایی را برای فصل مهم گشود.
رییس جمهور همیشه صلح را به حیث یک اولویت مهم در برنامه‌های خود قرار داده است.
برای نخستین‌بار طرح صلح در نشست کابل رسماً اعلام شد. افغانستان با طرح صلح نشان داد که توانایی مدیریت، طرح و ابتکار صلح را دارد. طرح صلح افغانستان در نشست‌های متعدد منطقه‌ای مورد حمایت قرار گرفت. پس از آن حکومت طرح پیشنهادی صلح را هم‌زمان با نشست جینوا اعلام کرد. هم‌زمان هیأت مذاکره‌کننده صلح حکومت نیز اعلام شد.
گفتمان مسلط صلح
صلح امروز در کشور به یگ گفتمان مسلط بدل شده است. در گذشته صحبت‌ها همه متمرکز بر حمایت از جنگ بود، اما حالا حتا در قرارگاه‌های اردو نیز صحبت از یک صلح باعزت و پایدار است.
حلقات سیاسی که عمدتاً موضوع صلح را با شک و تردید نگاه می‌کردند، حالا همه آستین بالا زده‌اند تا از کاروان صلح عقب نمانند. کشورهای منطقه و فرا‌منطقه نیز در این گفتمان شامل شده‌اند و هر‌یک می‌کوشد تا سهمی در این پروسه مهم داشته باشد.
تلاش‌های متعدد جریان‌های سیاسی برای سهم و نقش‌گیری در پروسه صلح، حکایت از جدیت این موضوع دارد. حکومت به هدف توحید تلاش‌های متعدد، صحبت‌های جدی را با اقشار مختلف آغاز کرده است. طی دو ماه روی چگونه‌گی گفتوگوهای صلح و هم‌چنان ترکیب هیأت مذاکره‌کننده صحبت‌های مفصلی از سوی رییس جمهور با رهبران، جریان‌های فعال سیاسی و اقشار مختلف صورت گرفته است.
خوش‌بختانه مجموعه تلاش‌ها سبب شد تا همه زیر چتر واحد گرد هم آیند. برای نخستین‌بار جلسه رهبری شورای مصالحه دیروز در ارگ تحت ریاست رییس جمهور برگزار شد. آجندای نشست دیروز چگونه‌گی ترکیب هیأت مذاکره‌کننده و هم‌چنان نشست قطر بود.
حکومت و اقشار سیاسی افغانستان اکنون با قرار گرفتن زیر چتر واحد سیاسی، تلاش‌های واحدی را برای گفتوگوهای صلح آغاز کرده‌اند. این تلاش‌ها سبب می‌گردد تا موقف افغانستان در گفتوگوهای صلح از قدرت بیش‌تری برخوردار باشد.
حکومت و اقشار سیاسی تشویش‌ها، نگرانی‌ها و پیشنهاد‌های خود را با آقای داکتر خلیل‌زاد نیز مطرح کرده‌اند. هدف اساسی حکومت این است که گفتوگوهای صلح در مطابقت به نقشه راه صلح به پیش برده شود. صلح در فضای تاریک و مملو از ابهام، به دست نمی‌آید.
مردم افغانستان طی ۱۸ سال با قربانی‌هایی که داده‌اند، نمی‌خواهند به عقب برگردند. مهم‌تر از همه کسی حاضر نیست تا روی ارزش‌های قانون اساسی و دیگر دست‌آورد‌های مهم معامله‌ای صورت گیرد. هم‌چنان حکومت و مردم از طرح‌هایی که در دوران حکومت‌های قبل از جمله دوران داکتر نجیب مطرح شد، درس‌ها و عبرت‌های بزرگی گرفته‌اند. کسی نمی‌خواهد که تجربه‌های تلخ گذشته تکرار گردد.
حکومت و مردم افغانستان هم‌چنان به کسی اجازه نخواهد داد تا در نیابت از مردم و حکومت افغانستان موافقت‌نامه‌ای را امضا کند. صلح با عجله به دست نخواهد آمد. ما صلح پایداری را می‌خواهیم که در آن صلح نیز تضمین شود. هم‌چنان مرا‌حل مذاکره که شامل آتش‌بس، شروع مذاکره، تدوین اجندای گفت‌وگو، بحث‌های تخنیکی و موافقت‌نامه صلح می‌شود، همه باید با تدبیر و دقت صورت گیرد.
مهم‌تر از همه، این‌که موافقت‌نامه باید از سوی مردم کشور مورد تأیید قرار گیرد. پارلمان، لویه‌جرگه و یا همه‌پرسی می‌تواند این نقش را بازی کند.
ادغام مجدد کسانی که به پروسه صلح می‌پیوندند، یکی از موضوعات مهم است. این موضوع ضروت به حمایت کشورهای کمک‌کننده و هم‌چنان مدیریت سالم دارد.
دو فرصت مهم برای صلح
اکنون افغانستان دو فرصت مهم را در پیش دارد: نخست، حضور افغانستان در نشست قطر است. نشست قطر به حیث یک گفت‌وگوی بین‌الافغانی، می‌تواند برای بحث روی صلح مهم باشد. تبادل نظر، بحث‌های علمی و شریک کردن تجارب در باب صلح، می‌تواند در این نوع نشست‌ها موضوع بحث باشد. ما بین کنفرانس صلح و مذاکره صلح باید تفکیک کنیم. نشست قطر مذاکره صلح نیست، بلکه می‌تواند به حیث یک فرصت برای گفتوگوهای بین‌الافغانی به شمار رود. فرصت دوم، جرگه مشورتی صلح است که در نهم ماه ثور سال جاری برگزار خواهد شد. جرگه مشورتی صلح کمک می‌کند تا مطالبات مردم در بخش صلح بازتاب یافته و صدای واحد برای بحث صلح خلق شود. اجماع سیاسی در شرایط جاری افغانستان را می‌تواند در گفتوگوهای صلح با کامیابی‌های بیش‌تری همراه سازد.
با این‌همه افغانستان امروز با آغاز نخستین نشست شورای رهبری مصالحه یک گام مهم را برای توحید فعالیت‌های صلح برداشت. حضور اقشار مختلف تحت چتر واحد، نشان از اجماع سیاسی و بیانگر قوت افغانستان در گفتوگوهای صلح خواهد بود. پروسه‌های ملی خصوصاً بحث صلح با نگاه وسیع ملی و فراگیر قابل دسترسی است. رییس جمهور یک بار دیگر ثابت کرد که حکومت مانع صلح نبوده، بلکه از تمام ظرفیت‌ها برای شکل‌دهی اجماع سیاسی، تأمین مطالبات برحق مردم و هم‌چنان نماینده‌گی باعزت در مذاکرات صلح استفاده می‌کند.
نویسنده: شاه‌حسین مرتضوی
