چه کسی گفت صلح؟
اگر جنگ یک وضعیت استثنایی بشری به شمار رود در اینصورت افغانستان بیش از نیم قرن است که در وضعیت استثنایی به سر می برد، همان استثنایی که رفته رفته به قانون طبیعی افغانستان مبدل شده است. وضعیت استثنایی به ساده ترین بیان چیزی نیست جز نقض قانون اخلاقی و اجتماعی و به این اعتبار نقض اخلاق، قانون مسلط بیش از نیم قرن ما بوده است. اکنون پس از چیزی حدود نیم قرن جنگ و خون ریزی و آشفتگی یک خواست واحد تبدیل به خواستی همگانی شده است
مردم در مقام قربانیان درجه اول وضعیت استثنایی در اعماق وجودشان خواستار صلح اند. دولت با تشکیل شورای عالی صلح سالهاست که نیت جدی اش در برقراری صلح سراسری در افغانستان را به اثبات رسانده است. دولت های خارجی نیز دست کم در ظاهر از صلح سخن می گویند. یک اجماع ملی و جهانی برای برقراری صلح صورت گرفته است. زیرا سالهاست که جنگ درد همگانی است و اکنون صلح تبدیل خواست همگانی شده است. اما صلح با چه کسی؟ هنگامی که از صلح سخن می گوییم باید متوجه باشیم که چه کسی از صلح سخن می گوید و قرار است با چه کسی صلح کنیم؟
وقتی مردم از صلح سخن می گویند بدین معناست که از جنگ خسته اند. وقتی دولت مشروع مستقر افغانستان از صلح سخن می گوید بدین معناست که در پی حاکمیت قانون، استقرار نظم و پاسخگویی به مطالبه مشروع شهروندانش است.
اما در آنسوی میز کسانی نشسته اند که نه از جنگ خسته اند و نه حاکمیت قانون، استقرار نظم، مطالبات یا حتی جان مردم هیچ اهمیتی برایشان ندارد.
بنابرین در حال حاضر در سه ضلع اصلی صلح خواهی تنها دو ضلع آن است که صادقانه و از دل و جان به روند صلح اعلام وفاداری می کند و آن را همچون یک ضرورت انسانی تلقی می کنند. ضلع سوم یعنی طالبان ظاهرا هیچ نیاز مبرمی به صلح ندارد زیرا صلح برای آنها آنهم با شرایط گستاخانه ای که پیش کشیده اند چیزی نیست جز چارچوبی قانونی برای استمرار جنایت و ضرب صفر کردن تمامی دستاوردهای دو دهه حضور دموکراسی در افغانستان، امری که معاونت دوم ریاست جمهوری نیز به درستی بدان اشاره کرد.
اکنون تکلیف دولت چیست؟ آیا به صلح با طالبان آنهم با این شرایط تن بدهد؟ یا اینکه میز مذاکره را ترک کند؟ داوری درین باب دشوار است. زیرا در صورت اول آشکارا بازگشت به عقب و ارتجاعی ویرانگر را پذیرفته است و وضعیت استثنایی به شکل دیگری در چارچوب دولت طالبانی که همانا وضعیت “تک چشمی” ملاعمری است بازتولید می شود و در صورت دوم بحران در شکل نخستینش تمدید می شود. دولت در آزمون سختی قرار گرفته است. اما این آزمون تنها آزمون دولت نیست، آزمون مردم هم هست. درست در نقطه ای ایستاده ایم که غلبه بر جنگ، خونریزی، ارتجاع و توحش و در یک کلام وضعیت “تک چشمی” نیازمند اتحاد دو نیروی مردم و دولت است
