کی‌هـا غور را ناامن می‌سازند؟
شماری از فعالان مدنی و اعضای شورای ولایتی غور از شدت گرفتن ناامنی‌ها در این ولایت خبر داده و از حضور چشم‌گیر افراد مسلح غیرمسوول در این ولایت شدیدا نگرانی دارند. از سوی دیگر مدتی می‌شود افرادی زیر پرچم داعش در شمال فیروز کوه مرکز این ولایت، فعالیت‌های‌شان را آغاز کرده و علیه طالبان و باشندگان غور نبرد دارند.
به گفته آن‌ها در غور سیستم قبیله‌ای حاکم است و هر بزرگ قبیله دارای امکانات نظامی بالا بوده و از مردم باج‌گیری می‌کنند. هم‌چنان این افراد مسلح غیرمسوول فضا را برای مردم غور تنگ ساخته و اصلی‌ترین عامل ناامنی‌ها در غور می‌باشند. حسن حکیمی، یکی از فعالان مدنی در غور می‌گوید بحث بسیار مشکل‌ساز در ولایت غور موجودیت چشم‌گیر افراد مسلح غیرمسوول است که هر کدام موقعیت‌های موازی در برابر حکومت محلی تشکیل داده و مانع تطبیق قانون، عدالت، پروژه‌های انکشافی، فعال‌بودن مکتب‌ها می‌باشند و هر کدام از خود قانون‌گذار جداگانه داشته و مطابق میل‌شان با مردم رفتار می‌کنند. مردم محل نیز از روی ناچاری مجبوراند تا برای‌شان باج داده یا خانه‌های‌شان را ترک کنند و یا هم کشته و زخمی شوند.
آقای حکیمی هم‌چنان مدعی است که نیروهای نظامی افغانستان در غور ناکافی بوده و مجبوراند تا در برابر ۴۵۰۰ مخالف مسلح دولت و ۱۰هزار فرد مسلح غیرمسوول با امکانات کم مبارزه کنند. حکیمی می‌گوید: «فعلا ۸۰درصد ولایت غور تحت حاکمیت افراد مسلح غیرمسوول و مخالفان دولت است. حتی داخل شهر!» وی در ادامه گفت: «غور همراه با مرکز ده ولسوالی دارد. بدون ولسوالی لعل سرجنگل که امنیت است و افراد مسلح حضور ندارند، دیگر در داخل شهر فیروز کوه و ولسوالی‌ها مکمل این گروه‌ها فعالیت دارند. این‌ها زمینه‌ساز حضور طالب و داعش هم هستند و بیشترین خشونت‌های انجام شده توسط همین گروه‌ها اتفاق افتاده است.»
این فعال مدنی ادعا دارد که افراد مسلح غیرمسوول چندی پیش شماری از دانش‌آموزان و کارگران را در مسیر راه از موتر پایین کرده و تیرباران کردند و چندین قتل دسته‌جمعی را نیز انجام داده‌اند. وی هم‌چنان می‌افزاید: «ما به دولت گفتیم که این‌ها باید خلع سلاح شوند که نشدند. امروز این افراد مافیای بزرگ شده‌اند. در وقت انتخابات این‌ها وکیل تعیین می‌کنند و در وقت انتخابات ریاست جمهوری برای مقامات رای داده و تقلب می‌کنند. به همین دلایل و رابطه‌های که وجود دارد هرگز مجازات نشده‌اند.»
سه فرد در غور آتش زده شدند
فعالان مدنی غور ادعا دارند که باشندگان این ولایت در اسارت گروه‌ها مسلح غیرمسوول هستند. حسن حکیمی می‌گوید: «مردم عادی فعلا در اسارت این گروه‌ها قرار دارند. متاسفانه باید باج بدهند، اعدام و سنگسار شوند، باید خانه‌های‌شان ویران شود، اطفال و زن‌های‌شان کشته شود، دختران‌شان باید به زور گرفته شود. آن‌هایی که توانایی دارند غور را ترک می‌کنند و آن‌هایی که توانایی ندارند باید مسلح شوند و یا باج بپردارند.»
از سوی دیگر بیش از ده روز پیش، در منطقه سیاه‌چوب دولینه سه فرد از سوی یکی از فرماندهان مسلح غیرمسوول به نام «ارباب صمد» آتش زده شدند. ماجرا به گفته باشندگان غور این‌گونه بوده که یک مرد به خانه خاله‌اش رفته و پس از مشاجره لفظی شوهرخاله‌اش را می‌کشد. پس از آن خاله و دخترخاله‌اش را گرفته می‌خواسته به خانه‌اش برود که در مسیر راه ارباب صمد و افرادش این‌ها را دستگیر کرده و آتش می‌زنند و سپس تیرباران‌شان می‌کنند.
باشندگان غور می‌گویند این سخت‌ترین شرایط برای مردم غور است. حسن حکیمی فعال مدنی در غور هم‌چنان ادعاد دارد که نیروهای فرماندهی غور تا اکنون جز مصرف‌کردن بودجه کاری دیگری نکرده در حالی‌که گروه‌های مسلح هر روز در داخل شهر فیروزکوه رفت‌وآمد می‌کنند. وی هم‌چنان می‌گوید اگر دولت این افراد را سرکوب کند، غور امن خواهد شد: «شما اگر بیایید غور در داخل شهر هم افراد مسلح عادی می‌گردند و کسی برای‌شان گفته نمی‌تواند چرا سلاح دارید. این‌ها هر روز قدرتمندتر می‌شوند و مشکل بیشتر شده است.» از سوی دیگر به باور ضیاالحق مبین فعال مدنی ولایت غور؛ وقتی زمستان سپری می‌شود، پس از آن فصل بهار نه؛ بلکه فصل جنگ در افغانستان آغاز می‌شود. در چندسال پیش غور یکی از ولایت‌های نسبتا امن افغانستان بود اما اکنون سکه ولایت غور پیش ناامنی دور خورده است. مبین می‌گوید: «ما در غور چندگروه مسلح غیرمسوول داریم. یکی در ولسوالی شهرک تحت رهبری ملامصطفی است. او نه طالب و داعش است و نه هم فرد دولتی. یک قومندان مسلح است که راه موترها را می‌گیرد و از هر موتری سه یا چهارهزار افغانی جمع می‌کند و از موترهای مسافربری هم ۵۰۰ افغانی در هر پوسته جمع‌آوری می‌کند. در ولسوالی دولینه یکی از قومندانان فضل‌الحق خان است. چندی پیش یک خانمی که دره زده شد و یکی دیگری سوختانده شد توسط او بود. قلدری‌هایی را که بر مردم می‌کند تا حالا دولت علیه او اقدامی نکرده است.»
در همین‌حال، عبدالاحد ناطقی عضو شورای ولایتی غور مدعی است که غور دارای سیستم قبیله‌ای است که بزرگان قبیله‌ها از امکانات نظامی بسیار وسیع برخوردار هستند. آقای ناطقی؛ ملا مصطفی، محسن‌خان و قومندان فرهاد را از افرادی می‌داند که با دولت مشکل ندارند اما بین خودشان جنگ‌های شدیدی دارند. آقای ناطقی می‌گوید: «در هر قسمت غور هر کلوکتیف قومی یک قوت نظامی از خود دارد و طبعا در غور سیستم ارباب‌‌رعیتی بیشتر حاکم است و ارباب‌های که دارای امکانات نظامی است از مردم موضوعات باج‌گیری دارند و بزرگ قومی از گروه‌های قومی خود امکانات جمع می‌کند و توامندی بسیار قوی دارد.»
داعش در شمال فیروز کوه
طبق ادعاهای موجود، در شمال فیروزکوه، داعش برایش جا باز کرده و فعالیت‌هایی را نیز تا اکنون داشته است. حدود چند روز پیش در مناطق غلمین و مرغاب در شمال فیروزکوه، درگیری‌های شدیدی بین طالبان و گروهی منسوب به داعش رخ داده است. در تازه‌ترین مورد گروه داعش در شمال فیروزکوه مواد منفجره را در موترسایکلی جاسازی کرد که بر اثر آن چندطالب کشته و چندتن دیگر زخمی شده‌اند. درگیری اکنون در آن مناطق پایان یافته و داعشی‌ها متواری شده و به دره‌های مرغاب پناه برده‌اند.
اما عضو شورای ولایتی غور مدعی است افرادی که منسوب به داعش هستند در اصل داعش نبوده و پس از آن‌که کشیدگی میان گروه‌های طالبان پیدا شده، گروهی از آن‌ها علیه دیگر شان قد کشیدند که بعد مردم تصور کردند که آن‌ها داعش هستند. ناطقی می‌گوید: «عملا مردم این‌ها را داعش و طالب قلمداد کردند و بعد خودشان طالب و داعش خود را قلمداد کردند.» اما او در ادامه اندکی پرده از این معما برمی‌دارد: «در سال ۱۳۹۵ بعضی ارتباط‌هایی از طرف داعش با این‌ها پیدا شد که مشکلات ایجاد کردند، راه‌ها را ناامن ساختند، چندبار آدم‌ها را اختطاف کردند و گروهای مخالف چنین آدم‌هایی را طبعا می‌خواهند که پس از آن به نام طالب و داعش قلمداد شدند.»
ضیاالحق مبین فعال مدنی در این رابطه می‌گوید: «اصلا در غور داعش وجود ندارد. همه طالب هستند. وقتی در رهبری آن‌ها مخالفت صورت می‌گیرد، بعد طالب و داعش شده و علیه هم جنگ می‌کنند. یعنی بهانه‌ای برای جنگیدن علیه هم‌دیگر پیدا می‌کنند.»
در همین‌حال عبدالحی خطیبی سخنگوی والی غور در گفت‌وگو با روزنامه ۸صبح حضور افراد داعش را در شمال فیروزکوه را تایید می‌کند: «یک تعداد از هیات‌هایی از جلال‌آباد آمده‌اند و با این مردمی که در دره مرغاب هستند، نشست‌هایی انجام دادند و این‌ها خود را منسوب به داعش می‌دانند و افرادی که در گذشته در مرغاب زورمند بودند، فعلا خود را منسوب به داعش می‌دانند که حتی قاری رحمت‌الله سرکرده این جناح سال گذشته در یک عملیات داعشی ۲۷ تن از مردم بی‌گناه را به شهادت رسانده است.» وی در ادامه می‌گوید این افراد در دره‌های مرغاب فعالیت دارند به نسبت این‌که هیات‌های از ننگرهار آمده و با این‌ها ملاقات‌های داشته و فعالیت‌های داعشی دارند.
مصطفی محسنی فرمانده امنیه غور نیز می‌گوید اطلاعات نشان می‌دهند که این افراد به دستور داعش جنایت‌هایی را انجام می‌دهند. فرمانده محسنی ادامه داد: «از یک خانم شروع تا مردم بی‌چاره و حتی یک دهقانی که کار می‌کرد را به شهادت رساندند. چند روز قبل درگیری شروع بود. فعلا گروپ‌هایی به‌نام داعش از منطقه غربی بیرون رانده شده و گروپ امارتی طالبان در آن‌جا اکنون جابه‌جای است و درگیری نیست.»
ناامنی در غور عوامل زیادی دارد. از رقابت‌های قبیله‌ای گرفته تا حضور افراد مسلح غیرمسوول و کمبود نیروهای امنیتی در این ولایت.
به گفته عبدالاحد ناطقی عضو شورای ولایتی غور، رقابت‌های قبیله‌ای، استفاده آزادانه سلاح بین باشندگان غور، عقب‌ماندگی آموزشی، فقر، موقعیت جغرافیایی غور و بی‌توجهی دولت عوامل تشدید ناامنی‌ها در غور می‌باشد.
سخنگوی والی غور نیز کمبود نیروهای نظامی در غور را تایید کرده و می‌گوید: «مشکل عمده اساسی غور کمبود تشکیل نظامی است. پولیس ما در این‌جا بی‌نهایت کم است. نیروهای امنیتی که داریم هم کم است و بعد کارهای که برای تدابیر نیروهای امنیتی نیاز است باید برآورده شود؛ مشکل عمده و اساسی در ولایت غور کمبود نیروهای امنیتی است که باید زیاد شود.» وی هم‌چنان در ادامه از حضور افراد مسلح غیرمسوول نگرانی شدیدش را ابراز نمود. مصطفی محسنی خواهان طالب نیروهای بیشتری برای تامین امنیت غور است: «در تمام افغانستان چالش امنیتی و جنگ است و وزارت امور داخله برای ازدیاد نیروهای امنیتی اصلا در مرکز هم این توانمندی وجود ندارد. ما با چالش‌های جدی که مواجه هستیم به نیرو ضرورت داریم که ما پیشنهادات و ضرورت‌های خود را در وقت و زمانش به وزارت داخله ارسال کردیم.»
غور از جمله ولایت‌های مرکزی افغانستان محسوب می‌شود که به باور آگاهان، ناامنی‌ها سبب‌شده تا در طول این سال‌ها باشندگان آن از فرایند آموزش، صحت، انکشاف و بازسازی و سایر پدیدهای مهم به دور باشد و جز ولایت‌های ناامن و محروم افغانستان قرار بگیرد.
فرهاد حقیار/۸ صبح
